Zarządzenie Prezesa NIK w sprawie aplikacji kontrolerskiej

§ 1.

Aplikacja kontrolerska ma na celu teoretyczne i praktyczne przygotowanie aplikantów do wykonywania i nadzorowania czynności kontrolnych.

§ 2.

Użyte w zarządzeniu określenia oznaczają:

• 1) aplikacja - aplikacja kontrolerska;
• 2) aplikant - pracownik Najwyższej Izby Kontroli uprawniony do przeprowadzania kontroli i skierowany na aplikację kontrolerską, zatrudniony na podstawie umowy o pracę na stanowisku, o którym mowa w art. 66a ustawy, albo na podstawie powołania;
• 3) konsultant - mianowany kontroler zatrudniony na stanowisku, o którym mowa w art. 66a pkt 1-5 ustawy, wyznaczony przez Prezesa NIK, na wniosek kierownika aplikacji, do współpracy przy przygotowywaniu materiałów do ćwiczeń w ramach aplikacji, ocenianiu i omawianiu sporządzonych przez aplikantów prac oraz wyborze akt na egzamin;
• 4) moduł - fragment pisemnej części egzaminu;
• 5) NIK - Najwyższa Izba Kontroli;
• 6) opiekun - mianowany kontroler zatrudniony na stanowisku, o którym mowa w art. 66a pkt 1-6 ustawy, oraz posiadający odpowiednie doświadczenie i predyspozycje, wyznaczony przez dyrektora właściwej jednostki kontrolnej do pełnienia funkcji opiekuna aplikanta lub uczestnika aplikacji;
• 7) uczestnik aplikacji - pracownik NIK niebędący aplikantem albo pracownik innego organu kontroli, uczestniczący w ramach aplikacji kontrolerskiej w szkoleniu teoretycznym, o którym mowa w § 7 pkt 1;
• 8) ustawa - ustawa z dnia 23 grudnia 1994 r. o Najwyższej Izbie Kontroli (Dz. U. z 2020 r. poz. 1200 i 2320);
• 9) właściwa jednostka kontrolna - departament albo delegatura NIK, w której jest zatrudniony aplikant;
• 10) właściwa jednostka organizacji i obsługi - jednostka organizacyjna NIK wykonująca zadania w zakresie organizacji i obsługi, w której jest zatrudniony uczestnik aplikacji (biuro).

§ 3.

• 1. Do odbycia aplikacji kieruje Prezes NIK.
• 2. Warunkiem skierowania kontrolera na aplikację jest:
  • 1) co najmniej roczny okres pracy w NIK na stanowisku, o którym mowa w art. 66a ustawy;
  • 2) wniosek dyrektora właściwej jednostki kontrolnej; wzór wniosku stanowi załącznik nr 1 do zarządzenia;
  • 3) pozytywna opinia dyrektora właściwej jednostki kontrolnej o dotychczasowej pracy kontrolera, potwierdzająca jego predyspozycje do pracy na stanowisku kontrolera; wzór opinii stanowi załącznik nr 2 do zarządzenia.
• 3. Prezes NIK, rozpatrując wniosek, o którym mowa w ust. 2 pkt 2, może zwrócić się do kierownika aplikacji o opinię dotyczącą spełnienia wymogów określonych w ust. 2. Wzór opinii określa załącznik nr 3 do zarządzenia.

§ 4.

• 1. Warunki określone w § 3 ust. 2 oraz w § 6 nie dotyczą kontrolerów zatrudnionych na stanowisku, o którym mowa w art. 66a pkt 3 ustawy, lub pełniących obowiązki dyrektora właściwej jednostki kontrolnej albo właściwej jednostki organizacji i obsługi.
• 2. Prezes NIK może skierować do odbycia aplikacji pracownika powołanego. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio.
• 3. W szczególnie uzasadnionych przypadkach Prezes NIK może skierować do odbycia aplikacji kontrolera, który nie spełnia warunków określonych w § 3.

§ 5.

• 1. W szkoleniu, o którym mowa w § 7 pkt 1, mogą brać udział także, za zgodą Prezesa NIK, uczestnicy aplikacji będący:
  • 1) pracownikami NIK - jeżeli zostali skierowani do udziału w określonych zajęciach szkoleniowych przez dyrektora właściwej jednostki kontrolnej albo właściwej jednostki organizacji i obsługi, w porozumieniu z kierownikiem aplikacji;
  • 2) pracownikami innych organów kontroli - na podstawie pisemnego porozumienia zawartego pomiędzy kierownikiem organu kontroli a NIK reprezentowaną przez kierownika aplikacji.
• 2. Wzór porozumienia, o którym mowa w ust. 1 pkt 2, określa załącznik nr 4 do zarządzenia.
• 3. Uczestnicy aplikacji, o których mowa w ust. 1 pkt 2, składają oświadczenie o obowiązku zachowania w tajemnicy informacji stanowiących tajemnicę kontrolerską, które powzięli podczas aplikacji.
• 4. Pracownicy NIK prowadzący szkolenie w ramach aplikacji są zwolnieni z obowiązku zachowania tajemnicy kontrolerskiej w zakresie niezbędnym do przeprowadzania szkolenia.

• 1. W okresie, o którym mowa w § 3 ust. 2 pkt 1, kontroler zapoznaje się z:
  • 1) systemem kontroli w Rzeczypospolitej Polskiej oraz wybranymi zagadnieniami kontroli państwowej w innych krajach;
  • 2) zadaniami NIK jako naczelnego organu kontroli państwowej;
  • 3) organizacją NIK;
  • 4) procedurami oraz zasadami wykonywania kontroli określonymi w ustawie i regulacjach wewnętrznych NIK;
  • 5) ogólnymi zasadami etyki kontrolera NIK.
• 2. W okresie, o którym mowa w ust. 1, kontroler nabywa umiejętności praktyczne w zakresie postępowania kontrolnego pod kierunkiem opiekuna. Opiekun może sprawować opiekę tylko nad jednym kontrolerem.

§ 7.

Aplikacja obejmuje:

• 1) szkolenie teoretyczne, w formie zorganizowanych wykładów, seminariów, warsztatów i ćwiczeń;
• 2) samokształcenie;
• 3) zadania praktyczne wykonywane w ramach obowiązków służbowych;
• 4) egzamin.

§ 8.

• 1. Aplikacja trwa nie dłużej niż dwanaście miesięcy.
• 2. Zajęcia w ramach szkolenia teoretycznego trwają nie dłużej niż 400 godzin lekcyjnych.
• 3. W razie skierowania aplikanta do wykonywania obowiązków w innej właściwej jednostce kontrolnej, dyrektor tej jednostki wyznacza opiekuna na okres wykonywania tych obowiązków.

§ 9.

• 1. Aplikacją kieruje kierownik aplikacji, którym jest dyrektor jednostki organizacyjnej właściwej do spraw szkoleń.
• 2. Do obowiązków kierownika aplikacji należy w szczególności:
  • 1) opracowanie programu aplikacji obejmującego:
    • a) ramowy program szkolenia teoretycznego,
    • b) ramowy program samokształcenia i zadań praktycznych,
    • c) zasady zaliczania zajęć oraz oceniania aplikantów i uczestników aplikacji,
    • d) regulamin przeprowadzania egzaminu;
  • 2) wydawanie, na wniosek Prezesa NIK, opinii w sprawach, o których mowa w § 3 ust. 3;
  • 3) dbałość o należyty poziom szkolenia, w szczególności poprzez weryfikację i zatwierdzanie konspektów zajęć, właściwy dobór wykładowców, analizowanie opinii aplikantów o jakości zajęć prowadzonych w ramach szkolenia teoretycznego i praktycznego;
  • 4) określenie wzorów dokumentów, o których mowa w § 26;
  • 5) zawieranie umów z wykładowcami;
  • 6) zapewnienie właściwych warunków szkolenia, w tym środków i pomocy dydaktycznych oraz materiałów do ćwiczeń i na egzamin;
  • 7) organizacja egzaminu;
  • 8) przedstawianie Prezesowi NIK sprawozdania o przebiegu i wynikach aplikacji.
• 3. Kierownik aplikacji w uzasadnionych przypadkach może określić specjalny program szkolenia teoretycznego, w tym w formie e-learningu.
• 4. Program aplikacji wymaga zatwierdzenia przez Prezesa NIK.

§ 10.

• 1. Prezes NIK może powołać zastępcę kierownika aplikacji, który wspomaga kierownika aplikacji w wykonywaniu jego zadań. Zastępcą kierownika aplikacji może zostać mianowany kontroler, o którym mowa w art. 66a pkt 1-6 ustawy.
• 2. Kierownik aplikacji określa, w formie pisemnej, zakres uprawnień i obowiązków zastępcy kierownika aplikacji.

§ 11.

Przedmiotem szkolenia teoretycznego są w szczególności:

• 1) postępowanie kontrolne w NIK;
• 2) podstawy finansów publicznych i rachunkowości;
• 3) podstawy ekonomii i zarządzania gospodarką;
• 4) wybrane zagadnienia niektórych gałęzi prawa;
• 5) kontrola zarządcza i audyt wewnętrzny;
• 6) kodeks etyki kontrolera NIK;
• 7) psychologiczne aspekty przeprowadzania kontroli;
• 8) korzystanie z narzędzi informatycznych, ze szczególnym uwzględnieniem zastosowania informatyki w postępowaniu kontrolnym.

§ 12.

Zajęcia w ramach szkolenia teoretycznego prowadzą osoby o odpowiednim przygotowaniu i predyspozycjach, będące specjalistami w określonej dziedzinie nauki lub praktyki.

§ 13.

• 1. Aplikacja, w zakresie, o którym mowa w § 7 pkt 2 i 3, odbywa się pod kierunkiem opiekuna.
• 2. Do obowiązków opiekuna należy:
  • 1) opracowanie, na podstawie dokumentu ramowego, o którym mowa w § 9 ust. 2 pkt 1 lit. b, programu samokształcenia i zadań praktycznych dla aplikanta oraz nadzorowanie realizacji tego programu;
  • 2) przeprowadzenie wspólnie z aplikantem przynajmniej jednej kontroli lub nadzór nad przynajmniej jedną kontrolą realizowaną przez aplikanta;
  • 3) pomoc aplikantowi w przygotowaniu do egzaminu;
  • 4) wydanie opinii o pracy aplikanta, przed przystąpieniem do egzaminu.
• 3. Opiekun może zwrócić się do osób prowadzących zajęcia aplikacyjne o informację na temat sposobu wykonywania zadań przez aplikanta.
• 4. Nie wyznacza się opiekuna dla aplikanta, o którym mowa w § 4 ust. 1 i 2.
• 5. Program samokształcenia i zadań praktycznych, o którym mowa w ust. 2 pkt 1, zatwierdza dyrektor właściwej jednostki kontrolnej.

§ 14.

Sprawy organizacyjne z zakresu aplikacji prowadzi jednostka organizacyjna właściwa do spraw szkoleń, do której zadań należy w szczególności:

• 1) przygotowanie dla kierownika aplikacji projektów dokumentów i materiałów, o których mowa w § 9 ust. 2 pkt 1 lit. a i b;
• 2) prowadzenie ewidencji aplikantów i uczestników aplikacji;
• 3) organizowanie i obsługa administracyjna zajęć oraz egzaminu;
• 4) monitorowanie wypełniania przez aplikantów obowiązków związanych z odbywaniem aplikacji oraz spełnienia warunków dopuszczenia do egzaminu;
• 5) przygotowanie i ewidencjonowanie zaświadczeń, o których mowa w § 26.

§ 15.

• 1. Aplikant ma obowiązek:
  • 1) uczestniczenia w zajęciach szkoleniowych;
  • 2) wykonywania zleconych zadań praktycznych;
  • 3) samokształcenia;
  • 4) przystąpienia do testów z przedmiotów określonych w programie aplikacji;
  • 5) przystąpienia do egzaminu, po spełnieniu warunków określonych w § 19.
• 2. Za nieusprawiedliwioną nieobecność na zajęciach prowadzonych w ramach szkolenia teoretycznego, a także za nieuzyskanie pozytywnych ocen lub zaliczeń z co najmniej dwóch przedmiotów, w terminie określonym przez kierownika aplikacji, Prezes NIK może skreślić aplikanta z listy aplikantów. O skreśleniu aplikanta z listy aplikantów kierownik aplikacji informuje pisemnie dyrektora właściwej jednostki kontrolnej.
• 3. Przepisy ust. 1 pkt 1 i 4 oraz ust. 2 stosuje się odpowiednio do uczestników aplikacji.

§ 16.

• 1. W przypadkach uzasadnionych w szczególności przygotowaniem zawodowym aplikanta, kierownik aplikacji może zwolnić aplikanta z obowiązku uczestniczenia w określonych zajęciach w ramach szkolenia teoretycznego lub przeprowadzania zajęć praktycznych. Zwolnienie nie obejmuje przystąpienia do testów, o których mowa w § 15 ust. 1 pkt 4.
• 2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do uczestników aplikacji.

§ 17.

• 1. Aplikant, który nie zaliczył testu z przedmiotu określonego w programie aplikacji, ma prawo przystąpić do niego ponownie tylko jeden raz.
• 2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do uczestnika aplikacji.

§ 18.

• 1. Egzamin jest formą komisyjnej oceny poziomu przygotowania teoretycznego i praktycznego aplikantów do wykonywania czynności kontrolnych.
• 2. Egzamin jest również formą komisyjnej oceny poziomu opanowania wiedzy z zakresu szkolenia teoretycznego przez uczestników aplikacji, którzy uzyskali zgodę Prezesa NIK na przystąpienie do egzaminu.

§ 19.

• 1. Do egzaminu może przystąpić aplikant, który uzyskał:
  • 1) pisemne potwierdzenie przez kierownika aplikacji zaliczenia szkolenia teoretycznego, z zastrzeżeniem § 16 ust. 1;
  • 2) pozytywne wyniki testów, o których mowa w § 15 ust. 1 pkt 4;
  • 3) pozytywną opinię dyrektora właściwej jednostki kontrolnej o dotychczasowej pracy, w tym o wykonaniu zleconych zadań praktycznych i zadań w ramach samokształcenia, wydaną w szczególności na podstawie opinii opiekuna, o której mowa w § 13 ust. 2 pkt 4; wzór opinii stanowi załącznik nr 5 do zarządzenia.
• 2. W przypadkach uzasadnionych szczególnymi okolicznościami, Prezes NIK, po zasięgnięciu opinii kierownika aplikacji, może dopuścić do egzaminu aplikanta, który nie spełnia jednego z warunków określonych w ust. 1.

§ 20.

• 1. Na wniosek uczestnika aplikacji lub organu kontroli, o którym mowa w § 5 ust. 1 pkt 2, do egzaminu, w części określonej w § 23 ust. 1 pkt 1 i 2, może przystąpić, za zgodą Prezesa NIK, uczestnik aplikacji, który uzyskał:
  • 1) pisemne potwierdzenie przez kierownika aplikacji zaliczenia szkolenia teoretycznego;
  • 2) pozytywne wyniki testów, o których mowa w § 15 ust. 1 pkt 4.
• 2. Uczestnik aplikacji, który złożył z wynikiem pozytywnym egzamin w części określonej w § 23 ust. 1 pkt 1 i 2, w przypadku zatrudnienia na stanowisku kontrolerskim, o którym mowa w art. 66a pkt 4-9 ustawy i po odbyciu, pod kierunkiem opiekuna, zadań praktycznych określonych przez kierownika aplikacji może, za zgodą Prezesa NIK, przystąpić do uzupełniającego egzaminu w części określonej w § 23 ust. 1 pkt 3. Przepis § 26 pkt 1 stosuje się, a przepis § 19 ust. 1 pkt 3 stosuje się odpowiednio.

§ 21.

• 1. Prezes NIK, na wniosek kierownika aplikacji, powołuje komisję egzaminacyjną do przeprowadzenia egzaminu.
• 2. Komisja egzaminacyjna składa się z:
  • 1) przewodniczącego i wiceprzewodniczącego, którymi mogą być:
    • a) Prezes NIK,
    • b) wiceprezes NIK,
    • c) mianowani kontrolerzy, o których mowa w art. 66a pkt 1-3 ustawy,
    • d) kierownik aplikacji,
    • e) zastępca kierownika aplikacji;
  • 2) nie mniej niż czterech członków komisji wyznaczonych spośród mianowanych kontrolerów albo nie mniej niż trzech członków komisji wyznaczonych spośród mianowanych kontrolerów oraz innego pracownika posiadającego co najmniej 5-letni okres pracy na stanowiskach, o których mowa w art. 66a pkt 1-4 ustawy.
• 3. W szczególnie uzasadnionych przypadkach Prezes NIK może powołać komisję egzaminacyjną w mniejszym składzie.

§ 22.

• 1. Termin przeprowadzenia egzaminu wyznacza kierownik aplikacji.
• 2. O terminie i miejscu egzaminu kierownik aplikacji zawiadamia, z co najmniej 14-dniowym wyprzedzeniem, członków komisji egzaminacyjnej, aplikantów i uczestników aplikacji, o których mowa w § 20, oraz dyrektorów właściwych jednostek kontrolnych i właściwych jednostek organizacji i obsługi, a także organ kontroli, o którym mowa w § 5 ust. 1 pkt 2.

§ 23.

• 1. Egzamin składa się z trzech części:
  • 1) pisemnego testu;
  • 2) sporządzenia projektu wystąpienia pokontrolnego albo fragmentu informacji o wynikach kontroli, obejmującego w szczególności podsumowanie wyników kontroli;
  • 3) ustnej.
• 2. Test pisemny, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, obejmuje 30 pytań o charakterze zamkniętym z zakresu postępowania kontrolnego i działalności NIK.
• 3. Sporządzenie projektu wystąpienia pokontrolnego, o którym mowa w ust. 1 pkt 2, odbywa się w trzech modułach, z których dwa obejmują ustalenia w obszarach kontrolowanej działalności wraz ze stwierdzonymi nieprawidłowościami, ocenami cząstkowymi, ewentualnymi uwagami i wnioskami pokontrolnymi, a jeden ocenę ogólną i jej uzasadnienie.
• 4. Wyboru materiałów stanowiących podstawę projektu dokumentu, który ma sporządzić aplikant i uczestnik aplikacji w części egzaminu, o której mowa w ust. 1 pkt 2, dokonuje kierownik aplikacji najpóźniej na 7 dni przed rozpoczęciem egzaminu, spośród propozycji przygotowanych przez jednostkę organizacyjną właściwą do spraw szkoleń we współpracy z konsultantami.
• 5. Kierownik aplikacji, po wyborze materiałów egzaminacyjnych, może podjąć decyzję o ich zmianie lub uzupełnieniu. Zmiana treści lub układu tekstu w materiałach egzaminacyjnych wydanych zdającym przez komisję egzaminacyjną może wynikać wyłącznie z potrzeby usunięcia dostrzeżonych usterek lub błędów i wymaga decyzji kierownika aplikacji albo upoważnionego przez niego członka komisji egzaminacyjnej.
• 6. Kierownik aplikacji zabezpiecza materiały egzaminacyjne przed dostępem osób nieupoważnionych.
• 7. W części egzaminu, o której mowa w ust. 1 pkt 2, zdający mogą posługiwać się tekstami aktów prawnych.
• 8. Część egzaminu, o której mowa w ust. 1 pkt 3, polega na udzieleniu odpowiedzi na pytania członków komisji egzaminacyjnej z zakresu:
  • 1) prac pisemnych sporządzonych w ramach dwóch pierwszych części egzaminu;
  • 2) stosowania przepisów, standardów kontroli oraz rozstrzygania problemów w zakresie postępowania kontrolnego;
  • 3) zadań praktycznych, wykonywanych przez aplikanta w okresie aplikacji.
• 9. W egzaminie ustnym może wziąć udział jako obserwator, bez prawa głosu, dyrektor właściwej jednostki kontrolnej lub wyznaczony przez niego opiekun.
• 10 Komisja egzaminacyjna ustala:
  • 1)  wynik egzaminu aplikanta oraz uczestnika aplikacji, przystępującego do uzupełniającego egzaminu na podstawie § 20 ust. 2 - na podstawie sumy punktów uzyskanych w poszczególnych częściach egzaminu, przyznawanych w skali od 0 do 100, mnożonych przez właściwy współczynnik wagowy. Wysokość współczynnika wagowego określa regulamin przeprowadzania egzaminu, o którym mowa w § 9 ust. 2 pkt 1 lit. d. Uzyskanie oceny wskazanej w ust. 11 pkt 1-4 oznacza złożenie egzaminu z wynikiem pozytywnym;
  • 2) wynik egzaminu uczestnika aplikacji, obejmujący dwie oceny z części egzaminu, o których mowa w ust. 1 pkt 1 i 2 - na podstawie punktów uzyskanych z tych części, przyznawanych w skali od 0 do 100.
• 11. Komisja egzaminacyjna może wystawić następujące oceny:
  • 1) celującą;
  • 2) bardzo dobrą;
  • 3) dobrą;
  • 4) dostateczną;
  • 5) niedostateczną.
• 12. Wyniki egzaminu zamieszcza się w protokole egzaminu, który sporządza członek komisji egzaminacyjnej wyznaczony przez przewodniczącego. Protokół podpisują wszyscy członkowie komisji egzaminacyjnej.
• 13. Komisja egzaminacyjna przedstawia osobie egzaminowanej wyniki egzaminu.

§ 24.

• 1. Aplikant, który uzyskał z egzaminu ocenę niedostateczną, może zdawać ponownie egzamin tylko jeden raz, nie wcześniej niż po upływie dwóch miesięcy od jego przeprowadzenia, w terminie wyznaczonym przez kierownika aplikacji.
• 2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do uczestnika aplikacji.

§ 25.

• 1. W celu przygotowania do egzaminu dyrektor właściwej jednostki kontrolnej udziela aplikantowi, na jego wniosek, urlopu szkoleniowego w wymiarze 6 dni roboczych.
• 2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do uczestnika aplikacji będącego pracownikiem NIK, z tym że łączny wymiar urlopu szkoleniowego udzielonego w celu przygotowania do egzaminów, o których mowa w § 20, nie może przekroczyć 6 dni roboczych.
• 3. Przepisów ust. 1 i 2 nie stosuje się w przypadku określonym w § 24 ust. 1.

§ 26.

Prezes NIK wydaje zaświadczenie o:

• 1) złożeniu egzaminu, o którym mowa w art. 68 ust. 5 ustawy;
• 2) złożeniu egzaminu przez uczestnika aplikacji;
• 3) ukończeniu szkolenia teoretycznego z zakresu aplikacji.

§ 27.

Traci moc zarządzenie Nr 60/2014 Prezesa Najwyższej Izby Kontroli z dnia 20 sierpnia 2014 r. w sprawie aplikacji kontrolerskiej, zmienione zarządzeniem Nr 59/2015 Prezesa Najwyższej Izby Kontroli z dnia 23 grudnia 2015 r., zarządzeniem Nr 38/2016 Prezesa Najwyższej Izby Kontroli z dnia 19 sierpnia 2016 r., zarządzeniem Nr 28/2017 Prezesa Najwyższej Izby Kontroli z dnia 13 kwietnia 2017 r., zarządzeniem Nr 42/2019 Prezesa Najwyższej Izby Kontroli z dnia 16 maja 2019 r., zarządzeniem Nr 58/2019 Prezesa Najwyższej Izby Kontroli z dnia 19 sierpnia 2019 r., zarządzeniem Nr 91/2019 Prezesa Najwyższej Izby Kontroli z dnia 19 grudnia 2019 r. oraz zarządzeniem Nr 38/2020 Prezesa Najwyższej Izby Kontroli z dnia 14 lipca 2020 r.

§ 28.

Zarządzenie wchodzi w życie z dniem podpisania.

PREZES
NAJWYŻSZEJ IZBY KONTROLI

Marian Banaś