Ograniczenia dostępu kontrolerów NIK do informacji niejawnych – czynności operacyjno-rozpoznawcze

Zakres realizowanej przez NIK funkcji kontrolnej wyznaczają przepisy art. 203 Konstytucji RP oraz art. 2 ustawy o NIK. Kontrola konstytucyjnego organu, naczelnego w zakresie kontroli państwowej, nie może być ograniczona pod żadnym istotnym względem i powinna rozciągać się na wszelkie obszary, w które zaangażowane są interesy państwa. Ustawodawca przewidział jednak w art. 29 ust. 2 ustawy o NIK możliwość ograniczenia lub wyłączenia uprawnień naczelnego organu kontroli państwowej związanych z dostępem do dokumentów i materiałów zawierających informacje stanowiące tajemnicę ustawowo chronioną. Mogą być one ustanawiane tylko na podstawie innych ustaw. Z kolei regulacje prawne ustaw szczególnych wskazują przede wszystkim na ograniczenia dostępu kontrolerów NIK do informacji niejawnych dotyczących prowadzonych czynności operacyjno-rozpoznawczych, stosowanych środków i metod ich realizacji oraz informacji o osobach uzyskanych w czasie wykonywania tych czynności. Istotne dla zakresu stosowania tego zakazu w praktyce kontrolnej NIK są rozstrzygnięcia Kolegium Najwyższej Izby Kontroli. W uzasadnieniu uchwał nr 33/2005, nr 34/2005 oraz nr 35/2005 Kolegium NIK określiło sposób interpretacji przepisów dotyczących ustawowego zakazu udzielania informacji, o których mowa w artykule, obowiązki organu kontrolowanego w tym zakresie, a także tryb przeprowadzania oraz dokumentowania czynności kontrolnych.

ABSTRACT

Restrictions on NIK Auditors of Accessing Classified Information – Operational and Reconnaissance Activities

The scope of NIK’s audit mandate is set forth in Article 203 of the Constitution of Poland and in Article 2 of the Act on NIK. The audits conducted by the constitutional supreme audit institution may not be limited in any respect, and they should cover all areas where the state’s interests are involved. However, the legislation foresees – in Article 29(2) of the Act on NIK – a possibility to restrict or exclude the mandate of the supreme state audit body with regard to accessing documents and materials containing classified information being legally protected secrecy. Such information is established only on the basis of other legal acts. While legal regulations of specific acts of law indicate, in the first place, restrictions on NIK auditors to access classified information related to operational and reconnaissance activities, measures and methods applied, and information about persons obtained during such activities. In the audit practices of NIK, the decisions of the Council of NIK are significant in the application of such restrictions. The justifications to resolutions No. 33/2005, No. 34/2005 and No. 35/2005 by the Council of NIK set out the way to interpret the provisions on the legal ban to provide information referred to in the article, the obligations of the auditee in the area, as well as how to perform audits and document audit proceedings.

Key words: access of NIK auditors to classified information, access to information on operational activities, restrictions on NIK auditors’ access to information