Prawo do składania petycji, skarg i wniosków gwarantuje obywatelom Konstytucja RP. Obywatele korzystając z tego uprawnienia, przekazują Najwyższej Izbie Kontroli rocznie od 6 do 8 tysięcy skargi i wniosków związanych z działalnością lub niewłaściwym wykonywaniem działań przez poszczególne organy i instytucje państwa.
Najwyższa Izba Kontroli bardzo uważnie analizuje skargi, wnioski i petycje składane przez obywateli, parlamentarzystów, radnych, jednostki samorządu terytorialnego i inne podmioty. Informacje zawarte w tej korespondencji stanowią źródło wiedzy o potencjalnych nieprawidłowościach w funkcjonowaniu podmiotów podlegających kontroli NIK. Wiedza ta ma znaczenie w procesie analizowania ryzyka wystąpienia różnego rodzaju dysfunkcji w działaniach podmiotów wykorzystujących środki publiczne.
O zaufaniu, jakim obdarzana jest Najwyższa Izba Kontroli świadczy fakt, że tylko w 2015 roku do Izby wpłynęło 7548 skarg i wniosków.
Zgodnie z art. 202 ust. 2. Konstytucji RP NIK podlega Sejmowi. W tym kontekście istotną grupą zgłaszającą wnioski o kontrole są przedstawiciele parlamentu, gdyż wykonując swój mandat spotykają się z obywatelami zgłaszającymi informacje o wystąpieniu nieprawidłowości w funkcjonowaniu instytucji publicznych. Sygnały takie, przekazywane do NIK, mogą stanowić podstawę przeprowadzenia działań kontrolnych.
