Współpraca międzynarodowa
Ponad 50 lat członkostwa NIK w INTOSAI
Międzynarodowa Organizacja Najwyższych Organów Kontroli (INTOSAI) powstała w 1953 r. Zrzesza 194 pełnych członków oraz sześciu członków stowarzyszonych - NOK z całego świata, w tym NIK (od 1959 r.). Organizacja jest autonomiczna, niezależna i apolityczna. NIK jest członkiem zarządu INTOSAI (pierwsza kadencja w 2013-2019, a następnie ponowny wybór na lata 2019-2025). W zarządzie NIK reprezentuje EUROSAI.
INTOSAI opracowuje międzynarodowe standardy dla najwyższych organów kontroli (ISSAI), metodykę dla różnych dziedzin kontroli, prowadzi szkolenia, ułatwia wymianę informacji i doświadczeń pomiędzy swoimi członkami. Izba aktywnie uczestniczy w pracach organizacji: ma swoich przedstawicieli w wielu strukturach INTOSAI: Od 2010 r. NIK przewodniczy Podkomisji INTOSAI ds. standardów kontroli wewnętrznej, a eksperci NIK są zaangażowani w działania następujących grup roboczych: ds. kontroli IT (WGITA), ds. kontroli środowiskowych (WGEA), ds. modernizacji finansowej i reform regulacyjnych (WGFMRR), ds. walki z korupcją i praniem pieniędzy (WGFACML) oraz Podkomisji ds. przeglądów partnerskich. W latach 2014-2016 NIK kierowała międzynarodowym zespołem zajmującym się aktualizacją Kodeksu Etyki INTOSAI, tj. standardu ISSAI 130. Znowelizowana wersja Kodeksu została przyjęta przez Kongres INTOSAI w grudniu 2016 r. Obecnie NIK jest także aktywnie zaangażowana w działania związane z tworzeniem standardów INTOSAI.
Więcej informacji na stronie: www.intosai.org
Członkostwo NIK w EUROSAI
Europejska Organizacja Najwyższych Organów Kontroli (EUROSAI) jest grupą roboczą INTOSAI. Obecnie EUROSAI zrzesza 51 członków (50 krajowych Najwyższych Organów Kontroli (NOK) oraz Europejski Trybunał Obrachunkowy). Organizacja pośredniczy w wymianie informacji z zakresu zewnętrznej kontroli państwowej, uczestniczy w tworzeniu międzynarodowych standardów kontroli i organizuje szkolenia dla kontrolerów. NIK pełni obecnie funkcję wiceprzewodniczącego Zarządu EUROSAI, odpowiedzialnego za koordynację działań z zakresu drugiego celu strategicznego organizacji: Pomoc NOK w wykorzystywaniu nowych możliwości i rozwiązywaniu nowych wyzwań przez wsparcie i zapewnianie rozwoju ich potencjału instytucjonalnego.
Kongres, w skład którego wchodzą wszyscy członkowie organizacji, jest najwyższym organem EUROSAI. Zbiera się przynajmniej raz na trzy lata.
Podczas VII Kongresu EUROSAI w czerwcu 2008 w Krakowie, NIK przejęła przewodnictwo organizacji na okres 2008-2011. W trakcie swojej prezydencji NIK była między innymi odpowiedzialna za opracowanie pierwszego planu strategicznego EUROSAI na lata 2011-2017.
NIK aktywnie działa w grupach roboczych i zadaniowych EUROSAI, m.in. w grupie ds. IT (ITWG), której NIK przewodniczyła w latach 2013-2020, ds. wykorzystania funduszy na rzecz katastrof i klęsk żywiołowych (WGAFADC), czy ds. kontroli samorządowych (TFMA). Od czerwca 2020 NIK kieruje także pracami grupy roboczej EUROSAI ds. kontroli środowiskowych (WGEA).
Komitet Kontaktowy
W skład Komitetu Kontaktowego wchodzą prezesi najwyższych organów kontroli (NOK) państw członkowskich Unii Europejskiej oraz Europejskiego Trybunału Obrachunkowego (ETO). Zadaniem Komitetu jest wzmacnianie współpracy między jego członkami w celu poprawy kontroli zewnętrznej i rozliczalności w kwestiach związanych z Unią Europejską. Jest to o tyle istotne, że to państwa członkowskie UE wdrażają ok. 80% budżetu UE w ramach zarządzania dzielonego z Komisją Europejską. Oprócz wymiany informacji i doświadczeń na temat kontroli środków unijnych, Komitet inicjuje również i koordynuje wspólne działania np. kontrole koordynowane lub wspólne stanowiska związane z inicjatywami w UE dotyczącymi zarządzania gospodarczego i finansowego.
Co roku odbywa się zebranie Komitetu Kontaktowego, a jego działalność wspomagana jest przez organy robocze oraz stałych przedstawicieli NOK (tzw. oficerów łącznikowych). Przewodniczącym Komitetu jest wybierany na okres roku prezes jednego NOK - członka Komitetu. Prezes NIK pełnił dwukrotnie funkcję przewodniczącego Komitetu i gospodarza jego dwóch zebrań (w 2006 i 2019 r.) - obydwa odbyły się w Warszawie.
Europejski Trybunał Obrachunkowy
Europejski Trybunał Obrachunkowy (ETO) działa od 1977 r. Jego siedzibą jest Luksemburg. Kontroluje legalność i prawidłowość wszystkich dochodów i wydatków UE oraz należyte zarządzanie unijnymi finansami. W jego skład wchodzi 27 członków, po jednym z każdego państwa członkowskiego, powoływanych przez Radę na sześć lat.
Zgodnie z art. 287 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE), ETO prowadzi kontrole w państwach członkowskich w powiązaniu z krajowymi instytucjami kontrolnymi - współpraca odbywa się na zasadzie wzajemnego zaufania przy zachowaniu niezależności instytucjonalnej. W kontrolach, które co roku ETO prowadzi na terytorium RP biorą udział kontrolerzy NIK w charakterze obserwatorów (tzw. asyst).
Kontakty bilateralne i pozostałe zaangażowanie
NIK utrzymuje stałe, robocze kontakty z prawie wszystkim najwyższymi organami kontroli Europy, w szczególności z najwyższymi organami kontroli krajów Europy Środkowej, np. Albanii, Austrii, Białorusi, Bułgarii, Czech, Estonii, Litwy, Łotwy, Niemiec, Rumunii, Słowacji, Ukrainy i Węgier. Współpracuje także z NOK Chin, Chorwacji, Gruzji, Indii, Indonezji, Mołdawii, Szwecji, Turcji i USA. Instytucje wymieniają się swoimi doświadczeniami, organizują szkolenia oraz podejmują wspólne kontrole. Od wielu lat NIK jest też zaangażowana w projekty współpracy bliźniaczej (między innymi dla Gruzji, Albanii, Kosowa, Azerbejdżanu, Palestynie i Jordanii) i programy TAIEX. Eksperci NIK uczestniczyli również w przeglądach partnerskich m.in. NOK Indonezji, Litwy, Łotwy, Estonii, Rumunii, Słowacji, Węgier oraz ETO.
Audyt organizacji międzynarodowych
Audyt zewnętrzny w większości organizacji międzynarodowych przeprowadzają najwyższe organy kontroli krajów członkowskich. W 2012 r. Najwyższej Izbie Kontroli powierzono mandat audytora zewnętrznego Europejskiej Organizacji Badań Jądrowych (CERN) na lata 2013-2017. NIK sprawowała także mandat audytora zewnętrznego Rady Europy w latach 2014-2018. W grudniu 2018 roku Izba przejęła funkcję audytora zewnętrznego Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) na czteroletnią kadencję. W 2022 r. NIK rozpoczęła sprawowanie funkcji audytora zewnętrznego Międzynarodowej Organizacji Policji (INTERPOL).
NIK ma również swoich przedstawicieli w Kolegium Audytorów Zewnętrznych mechanizmu finansowania operacji wojskowych UE ATHENA - aktualnie Europejski Instrument na rzecz Pokoju EPF (na lata 2021-2024) oraz w Komisji Audytowej Europejskiej Agencji Kosmicznej (na lata 2020-2024). NIK ma swoich przedstawicieli także w zespołach audytujących Europejską Organizację ds. Bezpieczeństwa Żeglugi Powietrznej EUROCONTROL oraz Organizację Traktatu Północnoatlantyckiego NATO.