Zanieczyszczenia komunikacyjne w miastach – próby przeciwdziałania degradacji środowiska

Emisja zanieczyszczeń ze źródeł transportowych (emisja liniowa) jest drugą w kolejności, po tzw. niskiej emisji, przyczyną złej jakości powietrza, szczególnie w dużych miastach Polski. Zanieczyszczenia powstające w wyniku spalania paliw są bardziej szkodliwe niż te pochodzące z przemysłu, ponieważ rozprzestrzeniają się blisko ludzi i to w dużych stężeniach. Najwyższa Izba Kontroli w ciągu ostatnich lat kilkukrotnie zajmowała się tematyką zanieczyszczeń powietrza, jednak dopiero w kontroli „Działania na rzecz ograniczenia zanieczyszczeń komunikacyjnych w miastach”, obejmującej lata 2018–2023, kompleksowo zajęto się tym problemem. Głównym celem badania było dokonanie oceny zarówno prawidłowości, jak i skuteczności działań miast w ograniczaniu tych zanieczyszczeń. Sprawdzano jakie działania podejmowały ich władze w celu realizacji zadań edukacyjnych i szeroko pojętej polityki kształtowania zachowania komunikacyjnego, tworzenia odpowiednich warunków ruchu i zapewnienia atrakcyjnej oraz niskoemisyjnej komunikacji publicznej, a także eliminowania pojazdów nadmiernie emitujących zanieczyszczenia. Kontrolą objęto siedem miast o najwyższych notowanych stężeniach NO₂ w województwach mazowieckim, małopolskim, dolnośląskim i śląskim, tj.: Warszawę, Kraków, Tarnów, Wrocław, Legnicę oraz Bielsko-Białą i Częstochowę.

ABSTRACT

Transportation Pollution in Cities – Attempts to Stop Degradation of the Environment

Emission of pollution from transportation (line source of pollution) is the second, after the so called low emission, biggest reason for the poor air quality, especially in large Polish cities. Pollution resulting from fuel is more harmful than that coming from industries, since it spreads close to people and in high concentrations. Over the last years, the Supreme Audit Office has several times touched upon the issue of air pollution, however only the audit entitled “Measures to reduce transportation pollution in cities”, covering the years 2018–2023, dealt with the problem in a comprehensive manner. The main objective of the audit was to assess both the regularity and the effectiveness of the measures that cities took in order to reduce such pollution. The audit focused on three areas in which the cities, in the opinion of NIK, could have the greatest impact on reducing line sources emission. The audit examined what measures the authorities of the audited cities were taking with a view to: education and a broadly understood transportation behaviour policy, establishing appropriate transport conditions and providing attractive public transportation, as well as eliminating vehicles that emit too much pollution. The audit comprised seven cities with the highest concentration of NO₂ in the following regions of Poland: Mazowieckie, Małopolskie, Dolnośląskie and Śląskie, i.e. Warszawa, Kraków, Tarnów, Wrocław, Legnica, Bielsko-Biała and Częstochowa.

Key words: air quality, traffic pollution, nitrogen oxides, pollutant emissions