Prezes NIK jako inicjator postępowania przed TK – zagadnienia wybrane

Prezes Najwyższej Izby Kontroli jest legitymowany do występowania z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego, inicjującym hierarchiczną kontrolę norm, od początku istnienia TK. Uprawnienie to nie budziło wątpliwości w chwili jego kreacji, podczas prac nad obowiązującą Konstytucją ani nie budzi ich obecnie. Taka sytuacja paradoksalnie skutkuje brakiem szerszego zainteresowania nauki prawa, której przedstawiciele jedynie na marginesie swoich ustaleń odnotowywali dysponowanie przez Prezesa NIK tak istotną kompetencją. Każda kontrola NIK obejmuje sprawdzenie działań podmiotu kontrolowanego również pod kątem kryterium legalności jego działania. Jeżeli w trakcie kontroli pojawią się wątpliwości, co do konstrukcji samych przepisów prawa, będących podstawą kreacji lub działania kontrolowanego podmiotu, Prezes NIK może skorzystać ze swojej konstytucyjnej kompetencji i wystąpić do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem o kontrolę konstytucyjności tych przepisów. Dotychczasowa praktyka wskazuje, że wnioski były składane przede wszystkim w związku z wątpliwościami, które się pojawiły w trakcie prac kontrolnych Izby. Prezes NIK może jednak wystąpić do Trybunału również w innych sprawach, niezwiązanych z działalnością kontrolną Izby, ponieważ jego kompetencja, jako konstytucyjnego organu strzegącego praworządności, jest nieograniczona. Artykuł przybliża te zagadnienia oraz omawia wnioski, które z inicjatywy Prezesa NIK zostały dotychczas złożone do TK.

ABSTRACT

President of NIK as Initiator of Proceedings at Constitutional Tribunal – Selected Issues

The President of the Supreme Audit Office is mandated to file motions to the Constitutional Tribunal (Polish Trybunał Konstytucyjny, TK) to initiate a hierarchical control of norms, since the very establishment of the TK. This right of the President of NIK did not seem controversial once it was created, when the current Constitution was elaborated, nor it is now. This situation, paradoxically, results in the lack of interest of legal sciences, representatives of which are little concerned with this significant competence of the NIK President. Every NIK audit comprises checking the activities of auditees also against the criterion of legality. If doubts arise as for the structure of the very legal regulations that are the basis for the establishment or activity of the auditee, the President of NIK may use his constitutional competence and put forward a proposal to the Constitutional Tribunal to check whether these regulations are compliant with the Constitution. The practice to date shows that such motions have been put forward mainly in relation to doubts that aroused during NIK’s audit engagements. Nevertheless, the President of NIK may also apply to the Tribunal with other issues, unrelated to NIK’s audit activity, because his competence – of a constitutional body that safeguards law and order – is unlimited. In his article, the author presents these issues and discusses the motions that have been filed with the TK by the President of NIK to date.

Key words: motions of the President of NIK to the Constitutional Tribunal, audit of legality, in compliance with the Constitution, Constitutional Tribunal, NIK’s motions to the TK