Funkcjonowanie i rozwój małych portów morskich – najistotniejsze problemy

W Polsce funkcjonuje 29 mniejszych portów, z których aż 25 znajduje się w województwach pomorskim i zachodniopomorskim. Różnią się od siebie, m.in. pod względem infrastruktury, powierzchni, a także pełnionych funkcji i formy zarządzania. Ich tereny lądowe należą do różnych podmiotów: gmin (JST), Skarbu Państwa (SP) i osób prywatnych. Najczęściej występuje kombinacja własności państwowej i gminnej. O formie zarządzania małymi portami morskimi decyduje gmina, jeżeli większa część nieruchomości gruntowych stanowi jej mienie. Małymi portami najczęściej zarządzają JST w ramach swoich struktur organizacyjnych lub podmioty przez nie powołane. Jeśli większa część nieruchomości gruntowych portu jest własnością Skarbu Państwa i nie została oddana w użytkowanie wieczyste lub stanowi przedmiot użytkowania wieczystego SP, zadania i uprawnienia podmiotu zarządzającego wykonuje właściwy dyrektor urzędu morskiego. Zasady tworzenia podmiotów zarządzających portami i przystaniami morskimi, ich organizację i funkcjonowanie określa ustawa. Sposób wykonywania zadań wynikających z przepisów ustawowych i uregulowań wewnętrznych przez podmioty zarządzające małymi portami morskimi oraz sprawowanie nad nimi nadzoru nie były w ostatnich latach przedmiotem zainteresowania Najwyższej Izby Kontroli. Skłoniło to Izbę do podjęcia kontroli w tym obszarze. Chciano również zidentyfikować ewentualne bariery utrudniające funkcjonowanie portów, w tym wynikające ze sposobu zarządzania.

ABSTRACT

Functioning and Development of Small Seaports – Main Problems

In Poland there are 29 smaller seaports, and 25 of them are located in the Pomorskie and Zachodniopomorskie Regions. They vary as for, among others, infrastructure, surface, functions performed and management forms. These are either regional or local ports, and some of them serve are fishing ports. Their land areas belong to various entities: municipalities (local self-governmental units – JST), the State Treasury and private persons. Usually it is a combination of private and municipal ownership. The form of management for small seaports is decided by the respective municipality if it owns the majority of their land. Small seaports are most frequently managed by JSTs within their organisational structures, or by entities that JSTs establish. If the majority of a port’s assets is owned by the State Treasury and has not been granted for perpetual usufruct, or is subject to the State Treasury’s perpetual usufruct – the managing entity for a port is the respective director of the sea office. The rules for establishing managing entities for seaports and harbours, and the organisation and functioning thereof, have been set forth in the Act of 20th December 1996 on seaports and sea harbours. The manner of performing tasks, stemming from the legal and internal regulations, by seaports managing entities, or supervision of them were not an area of interest for NIK over the last years. That is why NIK started an audit aimed at assessing the activities of small seaports undertaken by various entities. The audit also intended to identify potential barriers and weaknesses that hamper the operations of small seaports, including those related to the way in which seaports are managed.

Key words: small seaports, development plans for ports, depth of fairways, fire protection of ports, insurance for ports