NIK o przygotowaniu terenów inwestycyjnych ze środków warmińsko-mazurskiego RPO

Ponad 22 hektary terenów uzbrojonych pod przyszłe inwestycje przez skontrolowanych beneficjentów – to plon Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Warmińsko-Mazurskiego. Środki programu wydatkowano na ogół prawidłowo, w efekcie rzetelnie ocenionych projektów i prawidłowo podpisanych umów. Stwierdzone przez NIK nieprawidłowości miały głównie charakter formalny.

Badając realizację projektów przygotowania terenów inwestycyjnych w województwie warmińsko-mazurskim, Izba przyjrzała się zarówno procedurom wyłaniania projektów przeznaczonych do realizacji, procesom samej realizacji oraz nadzorowi sprawowanemu przez Zarząd Województwa jako instytucję zarządzającą (dalej: IZ) realizacją projektów.

Projekty przeznaczone do realizacji wyłaniano w drodze konkursów, przy czym priorytetem podlegającym ocenie było istotne znaczenie danego przedsięwzięcia dla rozwoju regionu – zarówno pod względem wymiernych korzyści, jak i nowatorstwa. Konkursy przeprowadzone zostały rzetelnie.

Z pozytywnie ocenionymi podmiotami IZ podpisała umowy (61 umów do końca 2020 r.), w których wartość dofinansowania wyniosła 55,5 mln zł, przy czym każdy beneficjent spoza sektora finansów publicznych musiał ustanowić zabezpieczenie prawidłowej realizacji umowy.

Do umów załączone były wytyczne co do zasad kwalifikowalności poszczególnych wydatków. Kontrola NIK wykazała natomiast, że nie wskazywały one jednoznacznie, jakie są możliwości refundacji poniesionych wydatków na budowę elementów instalacji oświetleniowej w postaci lamp, słupów, czy masztów oświetleniowych, w ramach infrastruktury energetycznej uzbrajanego terenu. Rzecz w tym, że w czterech pierwszych konkursach budowa takiej instalacji była objęta możliwością refundacji ze środków UE, zaś w dwóch pozostałych już nie – ale wytyczne nie zostały zmienione.

W sferze realizacji skontrolowanych projektów kontrolerzy stwierdzili nieprawidłowości formalne (w 8 spośród 10 przedsięwzięć), które nie wpłynęły na właściwą realizację umów i osiągnięcie zakładanych efektów. Dotyczyły one przede wszystkim wadliwego obiegu dokumentów. Jednakże w jednym wypadku nieprawidłowość – polegająca na nieprawidłowym upublicznieniu zapytania ofertowego dotyczącego planowanych robót budowlanych – może skutkować uznaniem przez IZ części poniesionych wydatków za niekwalifikowalne i utratą części dofinansowania.

Sami beneficjenci natomiast przygotowywali całą konieczną dokumentację, wraz z wszelkimi wymaganymi zezwoleniami, w sposób należyty i rzetelny. Tylko w jednym wypadku doszło do nieprawidłowości w prowadzonym postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego – beneficjent nie przedstawił wyczerpującego opisu przedmiotu zamówienia z wszystkimi wymaganiami i okolicznościami mogącymi mieć wpływ na sporządzenie oferty. W umowie na roboty budowlane zawarto też zapisy o dopuszczalności przesunięcia terminów oraz zmiany sposobu lub zakresu wykonania przedmiotu umowy, chociaż w zapytaniu ofertowym nie było takich zapisów. Nie stanowiło to naruszenia zasad prowadzenia postępowań konkursowych, lecz wpłynęło na zapewnienie przejrzystości w tym zakresie.

Do końca 2020 r. na realizację 10 skontrolowanych projektów beneficjenci wydatkowali 26,2 mln zł (100% kwoty określonej w budżetach tych projektów). Na potrzeby rozliczenia realizacji projektów wszyscy beneficjenci zapewnili wkład własny wymagany umowami o dofinansowanie, a finansowany głównie ze środków własnych, ale również poprzez kredyty bankowe.

Zakończone projekty zrealizowano w pełnym zakresie, przynosząc w efekcie 22,4 ha powierzchni pod tereny inwestycyjne – osiągnięto w ten sposób założone efekty wdrażania Regionalnego Programu Operacyjnego.

Z kolei w zakresie nadzoru nad realizacją projektów kontrola nie wykazała znaczących uchybień. IZ na bieżąco monitorowała postęp we wdrażaniu projektów, m.in. na podstawie analizy informacji otrzymywanych od beneficjentów we wnioskach o płatność lub wnioskach sprawozdawczych oraz poprzez weryfikację składanych przez beneficjentów (każdego roku od daty płatności końcowej) oświadczeń w sprawie zachowania trwałości projektu.

IZ na bieżąco śledziła pojawiające się problemy i podejmowała działania zaradcze. W latach 2017-2020 IZ skontrolowała 28 projektów w miejscu ich realizacji, w pełni wykonując plan kontroli, oraz 21 projektów po ich zakończeniu, w związku ze złożeniem przez beneficjentów wniosków o płatność końcową.

Przed zatwierdzeniem wypłat dofinasowania IZ prawidłowo i zgodnie z obowiązującą instrukcją wewnętrzną weryfikowała wnioski o płatność, wzywając beneficjentów do ich uzupełnienia lub poprawienia.

Wnioski

Marszałek Województwa Warmińsko-Mazurskiego

Mając na uwadze ustalenia kontroli przeprowadzonej w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Warmińsko-Mazurskiego oraz kontroli 10 beneficjentów, Najwyższa Izba Kontroli wnioskuje o:
jednolite i precyzyjne ustalanie w prowadzonych postępowaniach konkursowych zasad kwalifikowalności poszczególnych wydatków, co pozwoli wyeliminować wątpliwości związane z możliwością refundacji poniesionych przez beneficjentów określonych nakładów na realizację zadań inwestycyjnych.