Unijne zobowiązania pod kontrolą NIK

W 2004 r. Polska stała się członkiem Unii Europejskiej. Wejście do Wspólnoty poprzedzone zostało długim procesem integracji. Już w 2003 roku NIK rozpoczęła kontrolę tego procesu. Po raz pierwszy w ramach głównego kierunku kontroli pojawiły się kwestie związane z UE (Procesy integracji z Unią Europejską). Izba sprawdziła wtedy m.in., w jakim stopniu dostosowane są polskie prawo i instytucje do standardów unijnych oraz jak wykorzystuje się środki na realizację programów pomocowych i procesów akcesyjnych. Od tego momentu kontrole związane z problematyką unijną to stały element rocznego planu pracy Izby. Gdy w 2008 r. Kolegium NIK zatwierdzało nowe priorytety kontroli na lata 2009 - 2011, nie mogło zabraknąć wśród nich zagadnienia Polska w Unii Europejskiej.

Wstępując do UE Polska podjęła wiele zobowiązań wobec Wspólnoty. Wśród nich znalazł się obowiązek stworzenia warunków prawnych, technicznych i organizacyjnych umożliwiających korzystanie przez abonentów z jednego europejskiego numeru alarmowego 112. NIK postanowiła sprawdzić, jak nasz kraj wywiązał się z tego obowiązku. Jakie wnioski wypływają z raportu? Polska od sześciu lat nie potrafi uruchomić spójnego i sprawnego systemu obsługi numeru alarmowego 112. Mimo pokaźnych funduszy pomocowych przeznaczonych na realizację tego celu, system działa nadal prowizorycznie i nieskutecznie.

NIK zweryfikowała także, jak Polska radzi sobie z realizacją Wspólnej Polityki Rolnej. Pod lupą kontrolerów NIK znalazło się rolnictwo ekologiczne. UE w ciągu czterech lat (1 lipiec 2005 - 30 czerwiec 2009) przekazała na ten cel ponad 609 mln zł. Pozostałe 42 mln zł pochodziły ze środków budżetowych. Polska pod względem liczby gospodarstw ekologicznych zajmuje obecnie siódme miejsce w UE. Produkty takich gospodarstw są wysokiej jakości i spełniają wymagania stawiane żywności ekologicznej. Raport z kontroli zwrócił jednak uwagę na kilka nieprawidłowości, w tym m.in. nieprecyzyjne przepisy dotyczące upraw ekologicznych (wymagania uprawy) oraz nie przestrzeganie formalnych zasad prowadzenia produkcji (w 40 proc. skontrolowanych gospodarstw).

Wyniki 70 unijnych kontroli, które przeprowadziła NIK w latach 2004 - 2008, stały się podstawą zbiorczego raportu opisującego wykorzystywanie przez Polskę środków pomocowych z budżetu UE. Z perspektywy lat 2004 - 2006 Polska plasowała się pod tym względem w środku stawki państw Wspólnoty Europejskiej.

Izba będzie kontynuować kontrole w ramach kierunku Polska w Unii Europejskiej. W grudniu Kolegium NIK zatwierdzi plan pracy na przyszły rok. Poznamy wtedy konkretne obszary, na jakich będą koncentrowały się audyty NIK w ramach tego zagadnienia.