NIK sprawdziła rzetelność przygotowania i sprawność reagowania organów administracji publicznej na klęski żywiołowe oraz sposób udzielania pomocy poszkodowanym w wyniku tornada z 15 sierpnia 2008 r. na terenie województwa opolskiego i śląskiego.
-
Izba pozytywnie oceniła działania ratowniczo-zabezpieczające podjęte na obszarach dotkniętych tornadem. Reakcja skontrolowanych służb na tornado była natychmiastowa, skuteczna i adekwatna do potrzeb. Szczególnie sprawnie przebiegał proces inwentaryzowania szkód i szacowania strat, co pozwoliło już w pierwszych 2-3 dniach po tornadzie na wypłatę poszkodowanym zasiłków na tzw. potrzeby bytowe oraz zaliczek na odbudowę lub remonty budynków mieszkalnych.
-
Skontrolowane jednostki prawidłowo i sprawnie udzielały pomocy poszkodowanym (rzeczowej, finansowej, psychologicznej).
Wielkość środków finansowych budżetu państwa oraz samorządów umożliwiła udzielenie poszkodowanym pomocy w stopniu odpowiadającym ich potrzebom oraz likwidację szkód powstałych po tornadzie, w tym w budynkach mieszkalnych (większość z nich została odbudowana lub wyremontowana jeszcze w 2008 r.). W obu województwach (łącznie) na pomoc poszkodowanym wydano 40 891 tys. zł, z tego na: odbudowę lub remont budynków - 26 457 tys. zł, potrzeby bytowe - 13 271 tys. zł, pomoc dla rodzin rolniczych - 1 163 tys. zł.
-
Zarówno przed tornadem, jak i po jego przejściu 15 sierpnia 2008 r. - jednostki nie dostosowały swojej organizacji i zasad funkcjonowania do wymogów ustawy z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym.
Żadna z zobowiązanych do tego jednostek nie sporządziła w wymaganym terminie, tj. do 22 sierpnia 2008 r., odpowiednio wojewódzkiego, powiatowego lub miejskiego (gminnego) planu reagowania kryzysowego. We wszystkich objętych kontrolą urzędach gminnych nie zapewniono pełnienia dyżuru całodobowego (poza godzinami ich pracy) na potrzeby zarządzania kryzysowego. Kierowane w tym czasie do urzędów gmin komunikaty meteorologiczne, a nawet ostrzeżenia o zagrożeniu wystąpienia klęski żywiołowej nie były na bieżąco odbierane przez te jednostki i przekazywane właściwym służbom. Systemy łączności i powiadamiania o zagrożeniach działały nieefektywnie. Przeprowadzone w toku kontroli NIK testy łączności w siedmiu urzędach wykazały, że w czterech z nich nie uzyskano połączeń z wybranymi jednostkami funkcjonującymi w systemie zarządzania kryzysowego. Kontrolowane urzędy nie dysponowały bądź nie zagwarantowały sobie - poprzez zawarcie stosownych umów lub porozumień - dostaw dostatecznej ilości sprzętu, materiałów lub urządzeń na wypadek konieczności prowadzenia akcji ratowniczej i udzielania pomocy poszkodowanym.