Transkrypcja wideo: Panel NIK o opiece psychiatrycznej i psychologicznej dla dzieci i młodzieży - Najwyższa Izba Kontroli

Wróć do transkrybowanego materiału w artykule "„Za dużo tonących, za mało kół ratunkowych". Jak pomóc dziecku w kryzysie? – relacja z panelu NIK o opiece psychiatrycznej i psychologicznej dla dzieci i młodzieży"

Marian Banaś

Szanowni Państwo! Szanowni Państwo! Witam bardzo wszystkich serdecznie na dzisiejszym panelu ekspertów, który jest poświęcony opiece psychiatrycznej i psychologicznej dzieci i młodzieży. Witam szanownych zaproszonych znawców tematu. Witam Panią Minister Marzenę Machałek z Ministerstwa Edukacji i Nauki. Witam przedstawicieli rządu, organizacji pozarządowych, uznanych psychologów, pedagogów i psychoterapeutów. Witam działaczy społecznych. Witam także przedstawicieli członków Społecznej Rady Doradczej powołanej przy Prezesie NIK oraz pracowników Najwyższej Izby Kontroli.

Przepełnione oddziały w szpitalach psychiatrycznych, braki kadry medycznej oraz tragiczne statystyki mówiące o systematycznym wzroście liczby samobójstw dokonywanych przez najmłodszych to coś więcej niż znaki ostrzegawcze. To diagnoza tego, że zostało nam naprawdę niewiele czasu, jeśli chcemy uniknąć wybuchu epidemii chorób o podłożu psychicznym i psychologicznym. Szacuje się, że każdego roku blisko 40% Europejczyków boryka się ze schorzeniami o tym podłożu. Niestety skala problemów psychiatrycznych i psychologicznych wśród najmłodszych nie zapowiada zmiany tego trendu, a wręcz sugeruje jego rozwój. Najwyższa Izba Kontroli w trosce o bezpieczeństwo i potrzeby najmłodszych członków naszego społeczeństwa realizuje dwie kontrole planowe, które zostały poprzedzone kontrolą doraźną. Opieka psychiatryczna nad dziećmi i młodzieżą oraz pomoc psychologiczna i psychoterapeutyczna dla dzieci i młodzieży.

Organizując dzisiejszy panel dajemy Państwu prawo zabrania głosu. Głos ten będzie na pewno bardzo pomocny przy ustaleniach kontrolnych. Zachęcam więc Państwa bardzo do dyskusji i jeszcze raz dziękuję za tak liczną obecność na dzisiejszym panelu. Dziękuję bardzo.

Klara Klinger

Dzień dobry państwu, ja się nazywam Klara Klinger. Jestem z Dziennika Gazety Prawnej i mam tę przyjemność dzisiaj poprowadzić debatę. I chciałabym najpierw przedstawić, jaki jest plan, jak to będzie wyglądać. Początkowo poprosimy Panią Dyrektor Karolinę Wirszyc-Sitkowską, która jest p.o. Dyrektora Delegatury NIK w Poznaniu, a później przejdziemy do takiej debaty, bym powiedziała, Okrągłego Stołu — co prawda to nie jest Okrągły stół, ale mam nadzieję, że spełni te same zadania — żeby porozmawiać po prostu po pierwsze o wynikach tej kontroli, po drugie zastanowić się, co możemy zrobić tu i teraz. I może najpierw poproszę Panią Dyrektor o zabranie głosu, a potem wszystkich po kolei przedstawię i przejdziemy do debaty. Dziękuję bardzo.

Karolina Wirszyc-Sitkowska

Dziękuję. Szanowni Państwo, Delegatura Najwyższej Izby Kontroli w Poznaniu podejmuje trudne i bardzo ważne społecznie tematy. System opieki psychiatrycznej i psychologicznej nie zaspakaja lawinowo rosnących potrzeb dzieci i młodzieży w kryzysie. My, dorośli, stawiamy im coraz większe wymagania, które nie zawsze są w stanie sprostać. W trosce o ich przyszłość zbyt mocno ich obciążamy. Uczeń pracuje w szkole, w domu, podczas zajęć dodatkowych. Więcej niż dorosły w pracy. Nie bez znaczenia pozostaje również powszechna w ostatnim czasie izolacja. Zatrważające są dane opublikowane przez policję, które informują, że w ciągu ostatnich pięciu lat liczba zgonów w wyniku prób samobójczych w grupie wiekowej do 18-tego roku życia wzrosła o 9%, a liczba prób samobójczych w tej samej grupie o 51%. Oraz informacja, że w 2022 roku padł tragiczny rekord prób samobójczych dzieci i młodzieży. Prób tych było 2031, w tym 150 z nich zakończyło się zgonem dziecka. Musimy pamiętać, że to są dane, o których zostały powiadomione organy ścigania. Tych prób mogło być znacznie więcej. W pierwszym kwartale Delegatura Najwyższej Izby Kontroli w Poznaniu przeprowadziła kontrolę doraźną „Opieka psychiatryczna i psychologiczna nad dziećmi i młodzieżą w województwie wielkopolskim”.

Kontrolą objęliśmy 13 podmiotów, zarówno podmiotów systemu oświaty — to są dwie szkoły i dwie poradni psychologiczno-pedagogiczne — oraz służby zdrowia, dwa centra opieki psychiatrycznej dla dzieci i młodzieży, dwa szpitale, po jednym funkcjonującym starym i nowym systemie ochrony zdrowia psychicznego, oraz Oddział Wojewódzki Narodowego Funduszu Zdrowia i Urząd Marszałkowski. Obecnie, tak jak Pani Redaktor wspomniała, prowadzimy dwie kontrole planowe o zasięgu ogólnopolskim: „Opieka psychiatryczna nad dziećmi i młodzieżą” oraz „Pomoc psychologiczna i psychoterapeutyczna dla dzieci i młodzieży”. Wyniki tej kontroli będą znane na przełomie trzeciego i czwartego kwartału tego roku. Na dzisiejszej debacie chciałabym Państwu przedstawić najważniejsze wyniki naszej kontroli doraźnej. Szczegółowe ustalenia, wnioski oraz sformułowane w ich wyniku oceny są zamieszczone w wystąpieniach pokontrolnych, które wraz z komunikatem prasowym są zamieszczone na naszej stronie internetowej. Chciałabym, aby dzisiejsza debata posłużyła nam do efektywniejszej i skuteczniejszej realizacji kontroli planowych, tych, o których teraz mówimy. Chcemy wysłuchać głosu ekspertów, specjalistów, praktyków. Chcemy się upewnić, że kierunki badań, które zaplanowaliśmy, zaprojektowaliśmy są właściwe. Czy są jeszcze jakieś uwarunkowania, elementy, na które powinniśmy zwrócić uwagę realizując tę kontrolę?

Szanowni Państwo, w kontroli chcieliśmy sprawdzić, czy podmioty funkcjonujące w systemie opieki psychiatrycznej i psychologicznej dzieci i młodzieży działają w ramach tzw. naczyń połączonych, czy to są jednak osobne podmioty. Niestety, wyniki naszej kontroli wykazały brak skoordynowanej i efektywnej współpracy i wymiany informacji kontrolowanych podmiotów w celu wsparcia dzieci i młodzieży w kryzysie. Jest to raczej szereg odrębnych podmiotów udzielających pomocy w zakresie swoich możliwości, a nie kompleksowy system obejmujący wszystkie sfery funkcjonowania dziecka, takie jak zdrowie psychiczne, edukacja, warunki społeczne i środowiskowe. Podejmowane współdziałanie w tych podmiotach jest tylko zazwyczaj w przypadkach incydentalnych i ma raczej charakter interwencji kryzysowej niż prewencji. Kolejną bardzo istotną kwestią, która się pojawiła w trakcie kontroli, jest rola rodziców, opiekunów prawnych w systemie pomocy dziecka. Rodzice mają możliwość ograniczania takiej pomocy psychologiczno-pedagogicznej udzielanej dzieciom przez poradnie psychologiczno-pedagogiczne. Mogą nie wyrazić zgody na przekazywanie wyników tych orzeczeń, badań do szkoły, na brak chęci współpracy pomiędzy poradnią a szkołą. We wszystkich skontrolowanych podmiotach wystąpiły problemy z zatrudnieniem specjalistów lekarzy psychiatrów, psychologów, terapeutów. Jednym z ośrodków badanych 13 z 14 zatrudnionych psychoterapeutów miało status osoby ubiegającej się o otrzymanie certyfikatu psychoterapeuty.

Te 13 osób powinno zatem pracować pod nadzorem osoby posiadającej certyfikat psychoterapeuty. Obecna konstrukcja prawa nie wskazuje, jak długo można korzystać z takiego statusu. A zatem edukacja psychoterapeutów zatrudnionych w ośrodkach może przez wiele lat ograniczyć się do ukończenia dwóch z czterech lat podyplomowego szkolenia i w zasadzie nie prowadzić do uzyskania certyfikatu. W obu skontrolowanych szkołach wystąpiły problemy z wdrożeniem zaleceń poradni. W ogóle nie organizowano zadań dydaktyczno-wyrównawczych, zajęć korekcyjno-kompensacyjnych, nawet jeśli taka potrzeba wynikała z dokumentów poradni. W szpitalu i w poradni zdrowia psychicznego brak kadry powodował m.in. mniejszą dostępność do świadczeń niż określona przez Narodowy Fundusz Zdrowia. Nie funkcjonowała Poradnia Zdrowia Psychicznego Dla Dzieci i Młodzieży oraz Izba Przyjęć.

Kolejną bardzo istotną kwestią jest nadal bardzo długi czas oczekiwania na pomoc. W nowo utworzonych ośrodkach środowiskowej opieki 90% pacjentów stanowili pacjenci w trakcie terapii, dlatego nowy pacjent musiał bardzo dużo czekać na pierwszą wizytę. W poradniach zdrowia psychicznego czas oczekiwania wyniósł maksymalnie 42 dni, a na przyjęcie do szpitala ten czas wynosił aż 262 dni. Większość pacjentów przyjmowana była na oddziały psychiatryczne w trybie pilnym, czyli bez konieczności oczekiwania w kolejce. Powodowało to, że łóżka części pacjentów umieszczane były na korytarzach oddziałów, a części pacjentów nieletnich — to jest w naszym przypadku 11% — przyjmowana była na oddziały dla dorosłych. Nie tylko stało to w sprzeczności z przepisami prawa, a także nie zapewniło pacjentom poszanowania ich intymności i godności.

Oddział Narodowego Funduszu Zdrowia podejmował działania związane z wdrożeniem nowego modelu opieki psychiatrycznej w Wielkopolsce, to jest wdrożenie trzech poziomów referencyjnych określone w rozporządzeniu w sprawie świadczeń gwarantowanych. W części konkursów, tak jak nam wskazuje Narodowy Fundusz Zdrowia, z uwagi na braki kadrowe nie zgłosił się żaden podmiot. Niska dostępność do opieki psychiatrycznej dla dzieci i młodzieży była powodem umożliwienia przez ten oddział rozliczenia udzielanych świadczeń dzieciom przez poradnie zdrowia psychicznego dla dorosłych. Liczba osób niepełnoletnich, która korzystała ze świadczeń zdrowotnych w poradni dla dorosłych na przestrzeni ostatnich trzech lat wzrosła dwukrotnie. To jest z ponad 15 000 w 2020 roku do ponad 31 000 w 2022 roku. Dodatkowo problemem dotyczącym powstania nowych ośrodków środowiskowej opieki psychologicznej i psychoterapeutycznej może być fakt, że podpis przed podpisaniem umowy z NFZ należy zorganizować całą infrastrukturę lokalową oraz właściwy personel nie mając zapewnienia i pewności zawarcia umowy ani jej kontynuacji.

Jednym z najbardziej przerażających i zatrważających ustaleń naszej kontroli były ograniczenia praw pacjenta. Przymus bezpośredni to jest przymus, który jest stosowany wbrew woli osób z zaburzeniami psychicznymi. Z uwagi na charakter tej czynności niezwykle ważne jest przestrzeganie procedur związanych z jego stosowaniem. W obu kontrolowanych szpitalach przymus bezpośredni zastosowany był łącznie wobec 280 pacjentów, w tym 15 w szpitalu w Centrum Medyczne HCP sp. z o.o., na terenie którego oddział psychiatryczny dla dzieci i młodzieży funkcjonował od czterech miesięcy. W tym szpitalu HCP zastosowany przymus wynosił od 14 do 62 godzin, w tym pięciu przypadkach przymus ten wynosił powyżej 24 godzin. Kontrolom poddaliśmy dokumentację w tym zakresie dotyczącym 15 pacjentów. W czterech kartach przymusu bezpośredniego potwierdziły się takie ustalenia, że przedłużenia dokonywali lekarze nieposiadający żadnych specjalizacji. Jednocześnie w dniach, w których dokonywano przedłużenia, stosowany był przymus bezpośredni... W którym był stosowany przymus bezpośredni jako dyżurni lekarze w centrum psychicznego wyznaczeni byli lekarze psychiatrzy.

Ponadto przymus bezpośredni w tym szpitalu stosowany był wyłącznie w godzinach popołudniowych i nocnych podczas nieobecności lekarza oddziału psychiatrycznego. Wyjaśniano nam to, że wiąże się to ze zmęczeniem psychicznym pacjenta młodocianego, który jest zajęty w godzinach rannych obowiązkiem szkolnym, działaniem terapii zajęciowej czy rozmowami z lekarzami i psychologami. W przypadku Szpitala Klinicznego im. Karola Jonschera w latach 2020-2022 przymus bezpośredni stosowany był wobec 265 pacjentów. Kontrolą objęliśmy losowo dokumentację sześciu kart bezpośredniego przymusu. Niestety w kartach tych stwierdziliśmy wiele braków i błędów. Dotyczyły one m.in. braku danych osoby nadzorującej zastosowanie przymusu bezpośredniego, informacji o zatwierdzeniu przymusu bezpośredniego, uzasadnienia przedłużenia przymusu bezpośredniego z uwzględnieniem wyników badań, skutków stosowania przymusu, oceny zasadności zastosowania przymusu. Stwierdziliśmy również, że występuje przymus bezpośredni, w których zastosowane jednostkowe unieruchomienie trwało powyżej 100 godzin.

Uznaliśmy, że zbadamy wszystkie takie przypadki. Dotyczyły one 15 pacjentów. Czas unieruchomienia wynosił od 120 do — w jednym przypadku — 1413 godzin jednego pacjenta, czyli 63 dni. Z analizy dokumentacji wynika, że siedmiu pacjentów stosowany przymus bezpośredni trwał od 70 do 90% całości hospitalizacji. W pozostałych siedmiu od dziewięciu do 67. A w przypadku tego jednego pacjenta, który czas uruchomienia w ciągu wynosił 1413 godzin, wynosił 99% unieruchomienia czasu hospitalizacji. Stwierdziliśmy również jeden przypadek przedłużenia stosowania przymusu bezpośredniego w formie unieruchomienia po upływie ośmiu godzin po uprzednim badaniu pacjenta przy wymaganych okresach nie dłuższych niż sześć godzin. Dokonaliśmy również oględzin zapisu wizyjnego systemu monitoringu pod kątem stosowania przymusu bezpośredniego, które wykazały, że pacjent był w pierwszym okresie unieruchomiony na korytarzu bez zastosowania parawanów przenośnych. Następnie został przeniesiony do sali, w której dalej był unieruchomiony. Wskazywano na to, że jego brak odsłonięcia wynikał z tego, że zespół pielęgniarski musiał prowadzić obserwację i to uzasadniało niezabezpieczenia tych praw dotyczących intymności i godności. Również zapis monitoringu wskazał, że jednemu pacjentowi dokonano ośmiokrotnego przedłużenia stosowania tego środku bez przeprowadzenia osobistego zbadania pacjenta przez lekarza, co było niezgodne z przepisami prawa.

Lekarze podejmujący decyzję o przedłużeniu czasu zastosowania środka przymusu bezpośredniego zeznawali, że przeprowadzenie to było dokonywane poprzez obserwację pacjenta albo z okolic drzwi do pomieszczenia pozostające poza obrazem monitoringu, albo poprzez monitoring wizyjny, albo w oparciu o relacje personelu pielęgniarskiego.

Szanowni Państwo! Nikt nie neguje wskazań lekarzy, wskazań medycznych przywołanych w trakcie kontroli odnoszących się do stanu pacjenta. Jednak przepisy ustawy o ochronie zdrowia psychicznego stanowią wprost, że badanie pacjenta przed podjęciem decyzji o przedłużeniu stosowania środka przymusu ma być prowadzone przez lekarza osobiście. Tutaj takiego kontaktu z pacjentem nie było.

Istotną kwestią jest również brak lekarzy i w związku z tym utrudnienie uzyskania informacji o stanie zdrowia pacjenta. Niewystarczające zatrudnienie lekarzy powodowało ich nieuchwytność. I mieliśmy nawet jeden taki przypadek, w którym sytuacja taka była złożeniem skargi do Rzecznika Praw Pacjenta. Co więcej, Rzecznik Praw Pacjenta wyjaśniając tą skargę sam miał problem z odnalezieniem lekarza na oddziale. Trzecią bardzo istotną kwestią, którą nazywamy „dzieci nieodbieralne”, jest to nie fachowe określenie używane w szpitalach. Dzieci nieodbieralne to dzieci, których Ośrodek Pomocy Rodzinie szuka rodziny zastępczej. To dzieci, których rodzice porzucili — rodzice czy opiekunowie prawni porzucili — gdy zostały skierowane do oddziałów psychiatrycznych. To dzieci, które wcześniej przebywały w domach pomocy społecznej, jednak z powodu długotrwałej hospitalizacji zostały skreślone z listy pacjentów... z jego listą mieszkańców. I sytuacja ta spowodowała konieczność uruchomienia ponownego procesu uzyskania skierowania do domu pomocy społecznej oraz decyzji o umieszczeniu w tym. To również dzieci, które podczas hospitalizacji ukończyły 18 lat i albo nie mają ci lekarze dokąd ich wypisać, albo z uwagi na konieczność dalszej hospitalizacji szukają dla nich miejsca na oddziale psychiatrycznym dla dorosłych.

W obu szpitalach lekarze, jak również pracownicy Ośrodka Pomocy Rodzinie intensywnie próbowali pomóc i szukać miejsca do pobytu dziecka. Alarmowali, że przedłużający się pobyt pacjenta na oddziale wpływa niekorzystnie na jego stan zdrowia. W jednym przypadku, w szpitalu Centrum Medyczne HCP, pobyt w szpitalu wydłużał się niemal o trzy miesiące, pomimo ustania wskazań do hospitalizacji. Pacjent przebywał w szpitalu na podstawie postanowienia sądu, nieprzerwalnie trwało to ponad rok. Lekarze oddziału psychiatrycznego trzykrotnie zwracali się do sądu o podjęcie decyzji odnośnie miejsca zamieszkania pacjenta. W korespondencji wskazywali ustanie wskazań do hospitalizacji i negatywny wpływ przedłużających się spraw sądowych i ciągłe, nieuzasadnione przebywanie w szpitalu, które wpływa na stan psychiczny dziecka. Z uwagi na trudną sytuację rodzinną wskazywali również osobę spokrewnioną, która odwiedzała pacjenta i wyrażała wolę zaopiekowania się tym pacjentem.

Niestety, do dnia zakończenia naszych czynności kontrolnych nie wpłynęła odpowiedź w tej sprawie. Nadal bardzo istotnym i powszechnym problemem jest niedostępność architektoniczna placówek świadczących pomoc. Stwierdziliśmy to głównie w szkołach, poradniach psychologiczno-pedagogicznych, ośrodkach środowiskowej opieki. Pomoc psychologiczna i pedagogiczna dla dzieci, młodzieży z niepełnosprawnością ruchową była udzielana na zewnątrz, na parkingu, pod oknami poradni, gdyż nie było możliwości wniesienia pacjenta. Pacjent poruszający się na wózku był wnoszony przy pomocy rodziców, jak również personelu, na drugie piętro. Taka sytuacja nie może mieć miejsca. Od 2019 roku funkcjonuje ustawa o zapewnieniu dostępności i w tym przypadku nie może być takich sytuacji. Ponadto poradnie nie posiadały niezależnych wejść, były nieprzystosowane do przyjmowania dzieci młodszych. Drzwi wszystkich gabinetów diagnostycznych, terapeutycznych jednej z poradni nie posiadały izolacji akustycznej, zapewniającej, że prowadzone w gabinecie rozmowy są słyszalne w innych gabinetach. W poczekalni brak było okien. Również zastrzeżenia nasze budziły warunki lokalowe, w których pomoc udzielana dzieciom i młodzieży w pomieszczeniach była bez naturalnego światła, czy właśnie to, co wspomniałam, nieodpowiedniego wygłuszenia tych pomieszczeń.

Ostatnią kwestię, którą chciałabym omówić dzisiaj z najważniejszych wyników naszej kontroli doraźnej, to jest również ujawnienie, że wytwarzane w toku działalności merytorycznej poradni dokumenty zawierające dane osobiste i mogące zawierać również dane podlegające szczegółowej ochronie, w tym karty indywidualne uczniów, nie były zabezpieczone przed dostępem do osób niepełnosprawnych.

Andrzej Sadowski.

Marek Stańczuk

Andrzej Janusz, też z Rady Społecznej. Dziękuję.

Klara Klinger

Serdecznie witamy wszystkich Państwa. Ja się bardzo cieszę, bo faktycznie jest nas bardzo dużo, ale z bardzo różnych obszarów. Tzn. i także osób, które decydują tak naprawdę, co się dzieje z dziećmi, jak będzie wyglądał ten system opieki. Bo mamy z jednej strony przedstawicieli z Ministerstwa Zdrowia, Biura Rzecznika Praw Pacjenta, ale także z Ministerstwa Edukacji. Pani Minister, bardzo dziękujemy. A z drugiej strony mamy także praktyków, którzy na co dzień tak naprawdę spotykają się z tymi dzieciakami i realizują pewien system, który jest ustalany. Te wyniki kontroli, tak jak wspominałam, są rzeczywiście przerażające i pokazują z jednej strony, jak działa i nie działa system, to znaczy, że jakiś system jest, ale on nie do końca jest wydolny i pokazują zarówno jak ten system przekłada się na losy dzieci. Usłyszeliśmy historie konkretnych pacjentów, za którymi stoi imię i nazwisko. I my tutaj tak naprawdę dyskutując, tak jak tu przed, w rozmowach, przed rozpoczęciem debaty rozmawialiśmy o tym, że celem jest uratować jutro... Dzisiaj, tak naprawdę, za godzinę konkretne dziecko, a nie mówić tylko o tym, co można zrobić w przyszłości, jak ten system powinien wyglądać.

Ale zanim przejdziemy do pewnych już konkretów, bardzo bym poprosiła tak naprawdę Państwa o zabranie głosu, żebyśmy ustalili pewien pewien konsensus. Co to tak naprawdę oznacza pomoc dziecku będącemu w kryzysie dla Państwa i na ile według Państwa obecnie ta pomoc jest rzeczywiście oferowana i realizowana. I tutaj bym poprosiła chyba o zabranie po prostu po kolei osób, które zaprosiliśmy do debaty. Może zacznę w takim razie z tej strony od Pana Naczelnika. A, jeszcze jedna prośba techniczna. Ze względu na to, że debata będzie spisywana, to jest prośba, żeby się przedstawiać za każdym razem, nawet jeżeli to już dla osób tu siedzących jest naturalne, to żeby przedstawiać się, żeby łatwiej było potem jeszcze przekazać tę debatę w formie pisemnej.

Marek Stańczuk

Oczywiście, oczywiście. Dzień dobry Państwu. Stańczuk Marek, Departament Publicznego Ministerstwa Zdrowia. Odpowiadając na to pytanie, to przede wszystkim z punktu widzenia Ministerstwa Zdrowia, to są dwa aspekty: przede wszystkim promocja zdrowia psychicznego oraz zapobieganie zaburzeniom psychicznym, oraz drugie, zapewnienie odpowiedniego dostępu do dobrze skoordynowanej, jakościowej opieki psychiatrycznej. Jak również, oczywiście, odpowiednia współpraca i koordynacja działań z innymi zaangażowanymi podmiotami, czy ze strony Ministerstwa Edukacji czy Ministerstwa Rodziny. Stąd dlatego Ministerstwo dość intensywnie od 2019 roku wdraża reformę systemu ochrony zdrowia psychicznego. To wszystko zapoczątkowały grupy robocze, grupy eksperckie z wybitnymi specjalistami w tej dziedzinie. Niektórzy są obecni tutaj z nami — jak Pani prof. Lewandowska, Pani dr Gmitrowicz, Pan dr Tomasz Rowiński — którzy też wspierali ministerstwo głosem eksperckim w tym zakresie, w jaki sposób reformować i odpowiednio zorganizować system, żeby odpowiadał na główne potrzeby tej niezwykle istotnej, wrażliwej grupy pacjentów. Także w chwili obecnej jesteśmy w procesie wdrażania reformy. Jest to reforma zdecydowanie ewolucyjna, która ma też rozwijać się w trakcie jej trwania i w chwili obecnej już w ramach tych poziomów referencyjnych, o których Pani Dyrektor mówiła, na pierwszym poziomie, który dla nas istotny z punktu widzenia przeorganizowania systemu, jest ponad 400 podmiotów w całej Polsce.

Bardzo ważne jest to, że tam co do zasady nie mają pracować lekarze psychiatrzy i nie pracują, gdyż to na barkach psychologów, terapeutów środowiskowych czy psychoterapeutów jest ten ciężar zaopiekowania w bliskim obszarze pacjentów oraz ich rodziny, wymagająca takiej opieki współpraca ze szkołą, współpraca z innymi podmiotami. Jednocześnie oczywiście wdrażamy w ramach projektu unijnego, opracowujemy standardy organizacyjne i terapeutyczno-kliniczne, żeby we wszystkich trzech poziomach określić standard opieki, standard organizacji tego wszystkiego. Jak również finansowanie, niezbędne oczywiście finansowanie w zakresie opieki psychiatrycznej, to mogę powiedzieć, że od 2019 r. to finansowanie wzrosła o ponad 400% i obecnie wynosi już ponad miliard złotych. Jeżeli chodzi o opiekę, o kadry w opiece psychiatrycznej, oczywiście my zdajemy sobie sprawę, z niedoboru lekarzy psychiatrów, zwłaszcza psychiatrów dzieci i młodzieży. Natomiast przyrost tych specjalistów jest systematyczny cały czas. Natomiast tak jak wspomniałem wcześniej, jako resort tak naprawdę kładziemy nacisk na rozwój tych kadr niemedycznych, które w sposób odpowiedni mogą też reagować na problemy ze zdrowiem psychicznym dzieci i młodzieży, które nie zawsze wymagają kontaktu z lekarzem psychiatrą.

To może tak na wstępie krótka informacja, nie chciałbym tutaj za dużo zabierać głosu.

Klara Klinger

Takie pytanie było: czy ta pomoc jest tu i teraz, czy jeszcze mamy coś do zrobienia. Bo to jest trochę... Od razu powiem słowem wstępu, że jak rozmawialiśmy z Panią Dyrektor i tutaj w ogóle z przedstawicielami NIK, że ta debata też ma pomóc w myśleniu o tym, w jaki sposób prowadzić taką kontrolę — to była kontrola doraźna — kontrolę planową, żeby zobaczyć, gdzie są te białe plamy, którym by się należało przyjrzeć i jakieś rekomendacje wskazać.

Marek Stańczuk

Oczywiście. Wydaje mi się, że w każdym obszarze tak naprawdę zawsze znajdzie się coś do poprawy. Moim zdaniem kluczowe tutaj przy wdrażaniu reformy jest niewątpliwie koordynacja. Koordynacja wsparcia, koordynacja opieki między podmiotami zaangażowanymi w pomoc dziecku po prostu.

Klara Klinger

Dziękuję bardzo. Pani Profesor, Pani Konsultant Aleksandra Lewandowska.

Aleksandra Lewandowska

Bardzo dziękuję. Na początek sprostuję, że jeszcze nie profesor. Dziękuję za tytuł, ale w trakcie habilitacji. Ja bardzo dziękuję za zaproszenie. I powiem z punktu widzenia funkcji, którą pełnię, ale przede wszystkim lekarza praktyka, bo w miejscu, w którym pracuję, mam tę przyjemność i szansę prowadzić wszystkie trzy poziomy referencyjne. I gdzieś od środka, od kuchni obserwować, co się sprawdza, co się nie sprawdza. Mamy także w ramach naszej struktury projekt realizowany w ramach funduszy unijnych, który w pewnym sensie różni się od tego, co mamy w ramach reformy. I żeby też nie przedłużać, myślę, że to, co przedstawiła ten raport, który przedstawiła Pani Dyrektor, absolutnie pokazuje rzeczywistość. To, co się udało zrobić i czemu się należy przyglądać. Ja myślę, że jak patrzymy na ten wierzchołek góry lodowej, to widzimy nadal przepełnione oddziały, natomiast przepełnione oddziały, pomimo że zwiększa się liczba miejsc w tych oddziałach i przybywa z każdym miesiącem poziomów referencyjnych i pierwszych, i drugich, i oddziałów dziennych, jest związana z tym, że... Ja tylko krótko chcę powiedzieć.

Sama poprosiłam o dane statystyczne z centrali Narodowego Funduszu Zdrowia, które pokazują, że rok 2022 w porównaniu z rokiem 2019 przed pandemią to jest wzrost liczby pacjentów dziecięcych, która wpłynęła do naszego systemu ochrony zdrowia psychicznego o 87%, a pacjentów młodzieżowych powyżej 13-tego roku życia o 168%. To jest taka skala zjawiska, Drodzy Państwo. I gdyby nie jednocześnie wdrażany nowy system opieki, to naprawdę byłaby katastrofa, bo nie mielibyśmy pojemności i miejsc, które by mogły tym pacjentom i tym rodzinom pomóc. My mówimy o reformie, natomiast trzeba sobie uczciwie powiedzieć, że w sumie budujemy system od początku, od zera. Bo pracuję 19-sty rok w zawodzie i dopóki nie zaczęliśmy wdrażać systemu opieki środowiskowej, on nie funkcjonował w naszym kraju. System opieki środowiskowej, wszyscy dokładnie o tym wiemy i te nasze prace, rozmowy z różnymi resortami też w tym kierunku zmierzają, bo bez koordynacji tych działań niewiele nam się uda zrobić. Ale koordynacja działań to nie tylko leczenie, ale również profilaktyka. Bo, proszę Państwa, jak byśmy chcieli, tak z punktu widzenia psychiatry dziecięco-młodzieżowego pójść głębiej, to jednak za tymi historiami wszystkich pacjentów, którzy są w oddziałach, którzy są w poradniach, kryją się różne czynniki, które mają związek z tym, że ci pacjenci tej pomocy wymagają.

I mówię to z pełną odpowiedzialnością, Drodzy Państwo. Gdyby w naszym kraju też istniał system koordynacji tych działań, takich międzyresortowych, ale też profilaktyka, która by była w każdym rejonie tak samo prowadzona, to większość tych pacjentów najprawdopodobniej do systemu by nie wpłynęła. A historie tych pacjentów? Bardzo często mówimy o tym omawiając na odprawie nasze dzieci, naszych nastolatków, są prawie że jak przez kalkę. Brak zrozumienia po stronie osób dorosłych. Dlatego cieszę się, że jest zaproszona Pani Angelika jako głos młodego pokolenia. Brak uważności na dziecko, na nastolatka, brak takiej współpracy między nami. Bo to, o czym rozmawiamy z przedstawicielami Ministerstwa Edukacji, z czym my się mierzymy, to chociażby opracowywane zalecenia, które często nie są realizowane w placówkach oświatowych albo właśnie rodzice nie przekazują tych zaleceń. I potem mamy, tak powiem kolokwialnie, problem gotowy, bo jak nie ma odpowiedniego wsparcia, koordynacji nad tym dzieckiem, nad tym nastolatkiem, to później on jest w kryzysie i bardzo często już w takim kryzysie, tak jak Pani Dyrektor w raporcie słusznie przedstawiła, że w oddziałach [niesłyszalne 00:38:42] rzadko który oddział może sobie pozwolić na hospitalizację w trybie planowym.

To są zazwyczaj interwencje i przyjęcia w trybie nagłym. Więc myślę, że nasze myślenie jest spójne. Że widzimy, że wdrożenie takiego nowego modelu, wszyscy co do tego mają zgodność, jest słuszne. Ale też identyfikujemy te obszary, które wymagają pracy i pochylania się.

Klara Klinger

Bardzo dziękuję. Bardzo dziękuję i poproszę Panię Angelikę Friedrich. Jakby Pani powiedziała faktycznie, jakie są oczekiwania, żeby jak ten system powinien z perspektywy osób, które do tego systemu trafiają, powinien istnieć. I przepraszam, jeszcze powiem: oczywiście poproszę o krótsze wypowiedzi ze względu na to, że mamy po prostu bardzo dużo gości, a nie tak wiele czasu. Dziękuję bardzo.

Angelika Friedrich

Angelika Friedrich, Nastoletni Razem. Ja myślę sobie, że też w sumie na to pierwsze pytanie przyszło mi na myśl, że pomoc dziecku w kryzysie to trochę takie zaopiekowanie się nim, danie mu przestrzeni na rozwój. Ale też jednocześnie przychodzi mi do głowy taka metafora, że to trochę tak, jakby z dzieckiem zacząć budować fundamenty, żeby wychodząc z kryzysu dać mu jakąś przestrzeń, żeby on później, już tak cegiełka po cegiełce mógł sobie stworzyć coś stabilnego dla niego i coś takiego bezpiecznego, co sprawi, że tym kryzysom następnym będzie można zapobiegać. Ale myślę sobie, że jako głos młodego pokolenia ja bardzo się cieszę, że tutaj jestem, ale... Myślę, że się cieszę, bo trochę jest tak, że marzy mi się, żeby jednak młodych ludzi trochę bardziej słuchać. Bo jeżeli my mówimy o reformie psychiatrii, to warto dać głos młodym ludziom, bo to oni tak naprawdę najlepiej wiedzą, czego potrzebują. Ja już jestem na trzecim roku, więc ja już nawet mogę być trochę nie na fali, ale gdzieś zajmujemy się tym jako inicjatywa, więc myślę, że takim moim głównym założeniem jest to i główną myślą, żeby słuchać młodych ludzi, bo my naprawdę chcemy współpracować.

I naprawdę wiemy, czego potrzebujemy. Trzeba nam tylko dać głos.

Klara Klinger

Bardzo dziękuję. To bardzo słuszne spostrzeżenie i może tutaj do Ministerstwa Zdrowia i Edukacji taka uwaga. Teraz bym poprosiła Panie też o zabranie głosu, jak Panie widzą tę sytuację, jaka jest obecnie potrzeba najbardziej [niesłyszalne 00:41:22]. Bym poprosiła o przedstawienie się.

Danuta Hassa

Danuta Hassa, pedagog, VIII Liceum Ogólnokształcące. Pociągnę wątek Pani Angeliki, dlatego że uważam, że my co prawda dużo mówimy o tym, o potrzebie wsparcia dzieci w domu, potrzebie rozmowy, ale jak np. ja rozmawiam z młodzieżą naszą, to się okazuje, że wielu rodziców po prostu tego nie robi. Albo najzwyczajniej w świecie po prostu nie umie tego robić. I oni w dalszym ciągu czują się niewysłuchani. Do tego dochodzą wymagania, które są stawiane przez rodziców, często nieadekwatne tak naprawdę do tego, co by chciał młody człowiek robić w swoim życiu. I tutaj po prostu następuje duży rozdźwięk. I zwykle to jest też tak, że przychodzi uczeń ze szkoły do domu, mama pyta: „Jak tam było”? „A wiesz, mieliśmy tam sprawdzian”. „Dobrze było?”. „Dobrze było”. I to właściwie jest koniec rozmowy. Ja nie mówię, że tak jest w każdym domu. Ale nie ma tego podchwycenia i nie ma tak naprawdę wejścia głębszego. I ten młody człowiek nie czuje się absolutnie wysłuchany. Absolutnie. A to jest podstawą tego, żeby tak naprawdę wiedzieć, co go trapi.

klasy oraz pracuję dla fundacji, tak po prostu, gdzie zajmujemy się dziećmi z domów dziecka. Ale nie z Poznania, z okolic, tylko z Wielkopolski, z okolic Konina. Można powiedzieć trochę Konin, Września, z powiatu trochę zapomnianych.

Monika Pawlak

I proszę Państwa, to jest szerszy projekt. To, co Pani tutaj w tym raporcie... Czy mnie on zdziwił? A w ogóle. Powiedziałabym szczerze, on jest nawet taki delikatny. To, co mi opowiadają dzieci i młodzież, którzy do mnie przychodzą po takim leczeniu... Ja mam z dziećmi i z młodzieżą dosyć dobry kontakt, sama jestem matką, więc myślę, że to doświadczenie także mnie jakoś wzbogaca na pewno na wielu obszarach. Więc tak jest. Tak, proszę Państwa, tak wygląda to leczenie psychiatryczne. Żeby dziecko dostało się do... Ja np. diagnozuję, widzę mniej więcej, że dziecko jest w depresji. Dostanie się do psychiatry dziecięcego w Poznaniu — graniczy z cudem. Prywatnie i na kasę chorych. Ja już mówię o leczeniu prywatnym. I zastanawiam się — nie wiem, czy tutaj jest przedstawiciel Ministerstwa Zdrowia — jak by to wyglądało, czy można by było zwiększyć ilość miejsc rezydenckich dla młodych ludzi? Bo wiem, że młodzi ludzie chcą zajmować się też psychiatrą dziecięcą. Natomiast sprawdziłam jak to wyglądało w tamtym roku, to rzeczywiście tych miejsc, np. na marcowy nabór było rzeczywiście bardzo mało i najczęściej wizyta psychiatryczna odbywa się online. Często... Akurat psychiatrów dziecięcych w Warszawie jest więcej. Tutaj widzę braki.

Szkoła może być tym pierwszym miejscem zdiagnozowania. To nie jest miejsce, szkoła, psychoterapii i pomocy.

Marzena Machałek

Jesteśmy przekonani — bo będą zwiększone pieniądze w przyszłym roku w subwencji — będzie to 53 000.

Dlaczego są ci specjaliści w szkołach? Tak odwołując się do tego, co Państwo tutaj mówili. Bo po pierwsze, dziecko nie może otrzymywać pomocy dopiero w momencie, kiedy jest kryzys i jest w szpitalu psychiatrycznym. Najważniejszym czynnikiem chroniącym przed kryzysem jest rodzina. Jeśli rodzina przeżywa trudności, to dobrze, żeby w systemie edukacji: czy to poradnia, czy to w szkole, przede wszystkim w szkole, gdzie najbliżej dziecka jest nauczyciel, mógł zauważyć i potrafił zauważyć problemy i odpowiednio zareagować. Tutaj to, co zostało powiedziane: bardzo ważne jest każde słowo, więc ważna jest psychoedukacja zarówno dzieci, jak i nauczycieli, jak i oczywiście wsparcie rodziców. To jest podstawowa kwestia. My w tej chwili też w przygotowanej ustawie o wsparciu ucznia, dziecka i rodziny w 36 powiatach realizujemy wdrożenie tego skoordynowanego wsparcia i wiemy, że tutaj te powiaty, które biorą udział w tym procesie, bardzo chwalą tego typu działania. Rzeczywiście, tutaj bardzo ważna jest koordynacja.

Ja też chcę się odnieść do poradni psychologiczno-pedagogicznych, które po szkole, po nauczycielu — oczywiście jest rodzic — i żaden psycholog nie zastąpi rodzica. Może go wesprzeć, ale nauczyciel jest jest osobą, która na co dzień koło dziecka przebywa i chcemy, wyposażamy i szkolimy nauczycieli w tym, by potrafili rozpoznać problemy dzieci i potrafili zareagować. Oni są najbliżej dziecka. I tutaj nie chodzi o to, żeby oni zamiast poradni prowadzili diagnozę, ale potrafili rozpoznać dzieci, stąd te szkolenia, jeśli chodzi o diagnozę funkcjonalną. Też zależy nam, żeby odbiurokratyzować poradnie. Jesteśmy w różnych procesach przygotowywania już konkretnych instrumentów, tak by głównie... Żeby więcej można było pracować z dziećmi i z rodzinami, które te trudności przeżywają. W tej chwili rzeczywiście w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów pracuje zespół, który przygotowuje rozwiązania, które mocno poprawiłyby koordynację między poszczególnymi usługami publicznymi. I to jest bardzo ważne, bardzo istotne, ale sam proces koordynacji i to, co jest przygotowane w ustawie o wsparciu dziecka i rodziny, to są działania, które zmieniają rzeczywistość. I tutaj jest bardzo ważne zrozumienie tych wszystkich procesów, i jest bardzo ważny ten pilotaż. Bo już takie myślenie, że nauczyciel nie diagnozuje — tak jak powiedziała Pani przedstawiciel poradni — nie diagnozuje, ale to on pierwszy powinien potrafić i często potrafi dostrzec problemy, i musi wiedzieć jak ma zadziałać.

Ten nauczyciel też potrzebuje wsparcia. Stąd od tego roku mamy zespołu specjalistów w szkołach, by nauczyciela wesprzeć. I bardzo ważne tutaj jest każde słowo i każdy człowiek. Są badania, które pokazują, że jedno, że reakcja przytomna dorosłego człowieka wobec dziecka: mądra, przytomna, pełna empatii i wrażliwości może uchronić dziecko przed dramatycznym ruchem, jakim jest próba samobójcza. Rzeczywiście, wzrost tych prób samobójczych jest dramatyczny i my to widzimy. Ale niezależnie od tych wskaźników przygotowywaliśmy te rozwiązania, czyli zwiększenie specjalistów w szkołach i placówkach oświatowych. Oprócz tego jeszcze, że szkolimy i prawie 30 000 przedstawicieli różnych organów i prowadzących, i dyrektorów szkół, i nauczycieli w zakresie edukacji włączającej, która jest źle rozumiana, ale takiej edukacji, która dostrzega każde dziecko, i potrafi to dziecko wesprzeć w jego rozwoju i zareagować, kiedy przeżywa trudności. Bardzo ważną rzeczą jest to, że w tej chwili też współpracujemy z UNICEF-em i uruchomimy trzyletni projekt szkolenia dla 11 000 nauczycieli specjalistów w zakresie skutecznych interwencji kryzysowych w szkołach. Już mamy podpisane memorandum o współpracy. Kolejne działania są przed nami.

To nie są łatwe działania, ale chcę powiedzieć, że bardzo ważnym czynnikiem, bo musimy też rozumieć, co jest przyczyną kryzysów u dzieci. I na ten kryzys... To są kryzysy też cywilizacyjne, zbyt niekontrolowany dostęp do social mediów, do internetu, to jest ta przemoc, która w internecie jest, ta wielka presja z internetu, z drugiej strony wymagania rodziców. Z drugiej strony czasami bezradność rodziców. Rodzice potrzebują wsparcia. My te rzeczy widzimy w Ministerstwie Edukacji. Mało tego, Państwo tutaj wiedzą, że współpracujemy i staramy się wypracować te rozwiązania, które będą najbardziej efektywne. I tutaj jest też istotna nasza komunikacja. Musimy mieć wielką odpowiedzialność za słowa, bo dzisiaj w szkole jest nauczyciel, jest specjalista i dzieci mogą się zgłosić. Tylko chodzi też o to, by nauczyciele, specjaliści potrafili zbudować też zaufanie do siebie, do tego, że naprawdę chcą dziecku pomóc. I ważne jest też, żeby dziecko nie usłyszało, że jest szkoła, ale w mediach słyszę rzeczywiście, że nie ma pomocy. Ta pomoc jest w szkole i też jest w poradni. Jeśli chodzi o bariery, też my tutaj bardzo mocno zwracamy uwagę na dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi.

Bo też chcę powiedzieć: 35% dzieci w systemie otrzymuje wsparcie psychologiczno-pedagogiczne. Biorąc pod uwagę to, jaka jest subwencja na dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, to jest 13 miliardów w tym roku. Naprawdę to są pieniądze, gdzie można dobrze zorganizować już to wsparcie i pod każdym względem. To są naprawdę duże... To są konkretne instrumenty. Ale jeśli chodzi o dostępną szkołę, tutaj też są środki, ogromne [niesłyszalne 01:32:09] i też najbliżej tej poradni jest też samorząd terytorialny. I też tutaj trzeba oczekiwać, by pewne działania podjął, choćby spróbował pozyskać środki na likwidację barier. Ogromne są inwestycje w tej chwili w oświacie, w ostatnich latach to jest 8 miliardów, między innymi też na usuwanie barier. Dzisiaj te szkoły, które są budowane czy mocno modernizowane, to są te wszystkie szkoły, które barier nie mają, a także to są placówki, które mają odpowiednie miejsca do prowadzenia różnych terapii, w tym terapii sensorycznej.

Ja w tej chwili przebywam i łączę się z państwem, dlatego nie mogłam być osobiście, w Karkonoskiej Akademii Nauk Stosowanych w Jeleniej Górze. I tutaj jest otwierane też — ale to są otwierane w całej Polsce — konkretne kierunki studiów podyplomowych, które wspierają nauczycieli, mają wesprzeć nauczycieli w bardziej efektywnej pracy z dziećmi, które mogą doświadczać trudności bądź zapobiegać tym doświadczeniom trudności. Tutaj akurat będzie otwierany po raz kolejny kierunek Praca z dziećmi z zaburzeniami komunikacji, to bardzo często dzisiaj specjalna potrzeba edukacyjna. W Polsce otwieramy po raz kolejny kierunek studiów podyplomowych Doradca rodziny, a więc wsparcie rodziny, o czym dzisiaj mówimy. Studia podyplomowe po raz kolejny są otwierane, a więc praca z dzieckiem, z zespołem o zróżnicowanych potrzebach edukacyjnych. Ale to także to, o czym dzisiaj mówiliśmy, o wszystkim nie powiem, wczesne Wspomaganie dziecka i rodziny. Kolejne dwa kierunki otwieramy, to już kończę, obiecuję. Bo bardzo ważne — bo ważne, żebyśmy wiedzieli, gdzie jesteśmy i co robimy w tej chwili, i to będzie pracować w systemie — to jest pedagog specjalny w systemie oświaty, w systemie ogólnodostępnej oświaty, a także psycholog o uprawnieniach edukacyjnych w szkole.

Myślę, że to są bardzo ważne działania.

Różne MOPSy i inne komisje wymagają świeżego zaświadczenia.

To jest taki prawna niedoróbka, powiedziałbym, bo to można by skorygować, żeby te zaświadczenia były ważne dłużej. To akurat jest sprawa jednego rozporządzenia. Natomiast z tym, że w tle jest jeszcze — jeśli chodzi o stres szkolny, dość często nieumiejętność postępowania z takimi dziećmi — to jest sprawa jeszcze w ogóle szkoły, która jest przeciążona. Jak to już tak powiem, szerzej patrząc, uważam, że programy szkolne powinny być radykalnie czasami odchudzone, bo jak dziecko w podstawówce ma kilkadziesiąt podręczników, kilkadziesiąt stron genetyki najeżonych wręcz terminami o źródłosłowach greckich, to jest to po prostu nie do nauczenia się absolutnie. Ja akurat te źródłosłowy greckie rozumiem, ale dla dziecka jest to absolutnie czarna magia. I to nie specjaliści powinni edukować te programy, tylko osoby z kompetencjami, powiedzmy, edukacyjnymi, ale patrzącymi na to z boku. Nie od strony specjalisty, który chce wsadzić do podręcznika [niesłyszalne 02:04:57] do studiów wyższych, bo tak dość często jest.

Klara Klinger

Bardzo dziękuję.

Michał Wojciechowski

Jeszcze jedna uwaga ogólniejsze. Mianowicie myślę, że trzeba szukać w różnych sferach możliwości poprawienia prawa. Żeby nie było tych sytuacji, że prawo żąda np. rzeczy niemożliwych. Że szpital ma i obowiązek przyjęcia pacjenta, i zakaz dostawiania łóżek na korytarzu. Albo albo. Tego typu sytuacje powinny być jakoś lepiej uregulowane prawnie właśnie. Dziękuję.

Klara Klinger

Dziękuję bardzo. I ponieważ naprawdę nas tutaj czas goni. Pani Lucyna Kicińska się jeszcze zgłaszała, ale naprawdę proszę bardzo króciutko, bo jeszcze chciałam poprosić o jeden głos Panią Gmitrowicz podsumowania i Pani Dyrektor.

Lucyna Kicińska

Tak, ja w nawiązaniu do tego, co Pan powiedział i też do wypowiedzi Pani Minister. Myślę, że to, co musi się w polskiej szkole wydarzyć, to musimy odchudzić podstawy programowe. Dzieci są przeładowane, nauczyciele są przeładowani i mamy jasny dowód tego od wielu lat w badaniach HBSC, że polska młodzież jest zestresowana samym faktem uczenia się. Natomiast też widzimy to wprost, że nie przekazujemy kompetencji kluczowych na poziomie XXI wieku. I bardzo ważnym jest to, żebyśmy przestali dokładać do konkretnych przedmiotów treści związanych ze zdrowiem psychicznym, bo one się po prostu nie mieszczą, nie są realizowane i mamy tego też dowód. Statystyki nam pokazują, że te zabiegi nie przynoszą faktycznych efektów. Potrzebujemy zajęć, które będą się nazywały wychowanie psychologiczne i te zajęcia muszą być realizowane od pierwszych lat życia dziecka w przedszkolu, później przez całą szkołę podstawową, szkołę ponadpodstawową, a także na studiach. Musimy inwestować w rozwój kompetencji miękkich u dzieci, u nastolatków, jednocześnie otaczając opieką i tą tzw. pedagogizacją rodziców. Otaczając rodziców tak zwaną pedagogizacją, czyli dostarczajmy też rodzicom umiejętności i kompetencji.

Marzena Machałek

Bo to, że dziecko ma w wieku 10 miesięcy, 12 miesięcy tablet w ręce nie wynika ze złej woli rodzica, tylko z jego braku wiedzy na wpływ urządzeń ekranowych na rozwój, później dalsze psychologiczne, emocjonalne i edukacyjne dziecka. Mamy tę wiedzę, możemy ją przekazywać. To jest bardzo ważne, żebyśmy to robili.

Klara Klinger

Bardzo dziękuję, Pani Minister, została Pani wywołana kilkukrotnie do odpowiedzi. Poproszę o rzeczywiście takie króciusieńkie podsumowanie [przesłuch 02:07:33].

Marzena Machałek

Oczywiście jeśli ono będzie krótkie, to ono będzie niekompletne i proszę mi to wybaczyć. Natomiast oczywiście potrzebna jest psychoedukacja i nie da się zrobić lekcji z języka polskiego, która będzie kompletnie z boku takiego dobrego psychologicznego podejścia do dziecka czy inną lekcję, a teraz idziemy na psychoedukację, zajęcia psychologiczne. Potrzebne są oczywiście zajęcia, które uczą kompetencji miękkich. Miałam okazję nadzorować pisanie strategii umiejętności, bardzo mocno zwracamy na kompetencje miękkie, na pracę w zespole, na umiejętność radzenia sobie i takiego bycia kreatywnymi, radzenia sobie z różnymi sytuacjami, bo dzisiaj wymaga tego świat i tego wymaga rzeczywistość. Ona jest nawet bardziej wymagająca, niż sobie to wcześniej wyobrażaliśmy. Zgadzam się absolutnie z tym, że ta umiejętność i to zwracanie uwagi na aspekt równomiernego budowania osobowości dziecka jest absolutnie kluczowy. I on powinien się odbywać w zasadzie na większości lekcji. Bo lekcja to nie tylko na języku polskim jest rzeczownik i czasownik, ale sposób podejścia do lektur, sposób podejścia do interpretacji tekstów, jest takim podejściem, którym możemy też uczyć człowieczeństwa i też aspektów psychologicznych. To naprawdę jest ze sobą spójne, bo jako ludzie nie jesteśmy tu psychologiczni, a tu jesteśmy zawodowi.

Dziękujemy.

Informacje o artykule

Udostępniający:

Najwyższa Izba Kontroli

Data utworzenia:

01 czerwca 2023 11:08

Data publikacji:

01 czerwca 2023 11:08

Wprowadził/a:

Andrzej Gaładyk

Data ostatniej zmiany:

01 czerwca 2023 11:09

Ostatnio zmieniał/a:

Andrzej Gaładyk