Filip Łobodziński z Wydziału Prasowego NIK
Dzień dobry, nazywam się Filip Łobodziński, zapraszam do studia Najwyższej Izby Kontroli. Moim gościem jest Pani Anna Krzywicka, dyrektor Departamentu Środowiska Najwyższej Izby Kontroli. Dzień dobry.
Anna Krzywicka, Dyrektor Departamentu Środowiska NIK
Dzień dobry. Witam.
FŁ: Znane już są wyniki kontroli zapewnienia przez organy administracji publicznej zagospodarowania odpadów komunalnych. Zanim przejdziemy do szczegółów to chciałem zapytać, bo wiem, że te wyniki są dość druzgocące dla organów, w każdym razie niepochlebna jest ocena kontrolerów i czy to wynika z tego, że my w ogóle w Polsce nie mamy świadomości ciągle tego jak, że to trzeba robić? Jak wyglądamy na tle Europy?
AK: Ja powiem tak. Świadomość wzrasta, natomiast niewątpliwie są pewne błędy edukacyjne. Myślę, że należałoby zacząć od edukacji młodych ludzi i uświadamiać im, jak powinna wyglądać zagospodarowanie odpadami. I myślę, że również i organy administracji publicznej jakby nie do końca są przygotowane do właściwego zagospodarowania tych odpadów.
FŁ: Czyli co, te niedociągnięcia, nieprawidłowości wynikają, to są błędy ludzkie czy systemowe? Czy po prostu system jest jakiś…?
AK: Myślę, że system pozwala na to.…
FŁ: …czyli niszczą ludzie…
AK: …natomiast myślę, że jeżeli chodzi o administracje samorządową nie do końca jakby umie sobie z tym wszystkim poradzić.
FŁ: No to przejdźmy do szczegółów w takim razie. Ta ocena jest taka krytyczna, dlaczego?
AK: Kontrola, która została przeprowadzona w latach dwa tysiące trzynaście i pierwszy kwartał obejmowała lata dwa tysiące trzynaście i pierwszy kwartał dwa tysiące szesnastego roku, no niestety wykazała liczne nieprawidłowości na wszystkich szczeblach funkcjonowania systemu gospodarki odpadami. To jest i zarówno w działalności podmiotów odbierających lub przetwarzających odpady komunalne, samorządów gmin i województw, a także niestety i Ministra Środowiska.
FŁ: Czyli od góry do dołu.
AK: Od góry niestety do dołu, a także w nadzorze nad wypełnianiem przepisów prawa i decyzji administracyjnych dotyczących gospodarki odpadami komunalnymi sprawowanymi przez organy wykonawcze gmin, Marszałków Województw i organy inspekcji ochrony środowiska, które właściwie powinny stać na straży przestrzegania przepisów środowiskowych. I, nieprawidłowości jakby ta kontrola wykazała zarówno w planowaniu gospodarki odpadami, jak i na etapie gospodarowania nimi jak i sprawozdawczości, która jest dosyć ważna, ponieważ potem przekazujemy te wszystkie dane do Komisji Europejskiej, która dysponuje finansami, dotacjami w perspektywie finansowej stosownej dla Polski.
FŁ: Może, w szczegóły teraz wejdźmy. Na czym te nieprawidłowości polegały?
AK: Do najważniejszych jakby tutaj nieprawidłowości, które stwierdziliśmy w trakcie tej kontroli to było tak jak już wspomniałam wadliwe planowanie w Urzędach Marszałkowskich dotyczących właściwie sejmików województw w kolejnych uchwałach w sprawie wykonania wojewódzkiego planu gospodarki odpadami, przyznawały status regionalny relacjom do przetwarzani odpadów komunalnych kolejnym nowym inwestycjom, skutkiem czego właściwie wyniki kontroli wykazały, że w trzech województwach moce przerobowe tych instalacji sześciokrotnie przekraczały ilość odpadów komunalnych odbieranych od mieszkańców gmin tych województw, to jest na okres dwa tysiące piętnastego roku. W dwa tysiące trzynastym była tylko trzykrotność przekroczenia, natomiast w dwa tysiące piętnastym wzrosło to przekroczenie, niestety. Nieosiąganie przez…
FŁ: To niepokojąca dynamika, zdecydowanie.
AK: Po prostu w tych wojewódzkich programach gospodarki odpadami, gdzie wyznaczano te instalacje, wyznaczano jakby za dużo w stosunku do tego co potrzeb jakie na danym terenie występowały. Ponadto nieosiąganie przez gminy wymaganych poziomów recyklingu przekazywania do ponownego użycia i odzysku określonych materiałów frakcji odpadów, nie uzyskiwanie wymaganego poziomu ograniczenia masy odpadów biodegradowalnych przekazywanych do składowania. Ponieważ to są wymogi unijne które będziemy musieli spełnić w przyszłości, jest to dosyć niepokojąca tendencja, że niestety nie osiągamy stosownych…
FŁ: No wymogi unijne, ale dodajmy one są uzasadnione, prawda?
AK: No tak.…
FŁ: To nie są tylko urzędnicze wymysły.
AK: No niestety jesteśmy tutaj, jeżeli chodzi o Unię Europejską zobligowani do pewnych działań. Ponadto prowadzenie instalacji do przetwarzania odpadów komunalnych bez wymaganego pozwolenia zintegrowanego lub zezwolenia Marszałka Województwa, przyjmowanie do przetwarzania odpadów rodzajów lub ilości niezgodnych z warunkami powyższych decyzji albo spoza regionu gospodarki odpadami komunalnymi nielegalne magazynowanie na składowiskach odpadów ulegających biodegradacji oraz nierzetelne ewidencjowanie odpadów. No nierzetelne ewidencjowanie odpadów powoduje to, że właściwie nie do końca panujemy nad gospodarowaniem tymi odpadami. Stwierdziliśmy również niedostateczny nadzór, jeżeli chodzi gmin nad podmiotami, z którymi zawierały umowy na odbieranie i przetwarzanie odpadów, Marszałków Województw nad pomiotami przetwarzającymi odpady komunalne, którym wydawali decyzje administracyjne na prowadzenie działalności w powyższym zakresie i nadzór WIOŚ nad gminami w zakresie przestrzegania ustawy o otrzymaniu czystości i porządku w gminach.
FŁ: Czym to wszystko może skutkować? Bo to już brzmi dość niebezpiecznie, natomiast co to może dla nas oznaczać? Dla nas jako kraju, społeczeństwa, dla gmin?
AK: Stwarza ryzyko nielegalnego pozbywania się tych odpadów, jakby niemożliwość kontrolowania tego, a również w konsekwencji doprowadza do zanieczyszczenia środowiska. Również stwarza zagrożenie powstawania niedociążonych tych instalacji do przetwarzania odpadów, co nie wypełnimy jakby pewnych warunków Komisji Europejskiej i nie otrzymamy stosownych dotacji na te cele.
FŁ: To też jest istotny element. No dobrze, co możemy zrobić? Najwyższa Izba Kontroli z reguły stawia wnioski pokontrolne. Są postawione?
AK: Skierowaliśmy wnioski zarówno do wszystkich przedmiotów, do zarówno podmiotów które kontrolowaliśmy, do Ministra Środowiska skierowaliśmy wnioski legislacyjne, które jakby naszym zdaniem spowodują większe panowanie nad…
FŁ: Większą kontrolę.
AK: …kontrolę nad gospodarką odpadami, jakby uszczelnią ten system i również zwróciliśmy uwagę, żeby dostosować tak jak mówiłam, że te moce przerobowe nie są dostosowane, aby dostosować te moce przerobowe do instalacji, żeby to wszystko dobrze po prostu, w tej gospodarce funkcjonowało. I również jeżeli chodzi o sprawozdawczość, bo sprawozdawczość powoduje to, że wiemy przynajmniej na poszczególnych etapach o ilości i możliwości zagospodarowania danych odpadów. Bo my potem to wszystko raportujemy do Komisji Europejskiej.
FŁ: Czyli rzetelnie prowadzona dokumentacja wbrew pozorom też jest tutaj kluczowa? Właściwie
AK: Zdecydowanie tak. I również mieliśmy wnioski do Wojewódzkich Inspektorów Ochrony Środowiska prosząc ich, aby więcej kontrolowali gmin. Ponieważ kontrola wykazała, że właściwie tylko dziesięć procent gmin było kontrolowanych przez Wojewódzkie Inspektoraty Ochrony Środowiska, które de facto są odpowiedzialne, należy to do zadań własnych gminy, jeżeli chodzi o gospodarowanie odpadami.
FŁ: Z tego wnoszę, że, bo to wykracza też poza rejon, poza obszar, którym zajmuje się Departament Środowiska, ale że w ogóle w Polsce istnieje coś takiego jak pewien niedostatek nadzoru i kontroli to znaczy, że ramy legislacyjne są, ramy prawne są natomiast nic się dalej z tym nie dzieje, albo niewiele.
AK: No są instytucje, które lepiej i gorzej kontrolują niewątpliwie Wojewódzkie Inspektoraty Ochrony Środowiska, które są odpowiedzialne za całość kontroli związanej ze środowiskiem ma bardzo dużo zadań. Ale nie mniej jednak no ma te zadanie i powinno wypełniać, mówię, bo wiele z tych zadań jest zależne potem, jeżeli spełnimy pewne warunki od otrzymywania z Komisji Europejskiej dotacji w następnych perspektywach.
FŁ: Dobra puenta, bardzo Pani dziękuję. Dyrektor Anna Krzywicka, Departament Środowiska Najwyższej Izby Kontroli. Dziękuję bardzo.
AK: Dziękuję uprzejmie.
Wróć do do transkrybowanego materiału w artykule "Problemy z zagospodarowaniem odpadów komunalnych"