Strategia sobie a muzom - Realizacja Strategii Rozwoju Sportu w Województwie Śląskim do roku 2020

Wydatki Samorządu nie były powiązane z celami Strategii. Większość zaplanowanych sportowych „Przedsięwzięć regionalnych” została zrealizowana na poziomie niezadowalającym. Urząd Marszałkowski nie przeprowadził ewaluacji zrealizowanych działań i osiągniętych efektów pod kątem ich wpływu na realizację celów wskazanych w Strategii.

Cele Strategii, rzetelnie określone na podstawie rozpoznania potrzeb społeczności regionu, nie zostały w pełni osiągnięte z powodu m.in. braku powiązania z nią wydatków ponoszonych przez Samorząd Województwa w zakresie kultury fizycznej, który w latach 2016–2020 zapewnił finansowanie zadań publicznych w ww. zakresie realizowane przez organizacje pozarządowe i inne podmioty zewnętrzne.

W ramach tych zadań organizowano różnego rodzaju imprezy i wydarzenia sportowe, prowadzono szkolenie sportowe dzieci i młodzieży oraz szkolono instruktorów. Dofinansowywano także zadania dotyczące bezpieczeństwa publicznego związane z turystyką górską i wodną oraz inwestycje o charakterze sportowym.

Brakowało jednak powiązania nakładów na wspomniane zadania z realizacją celów i założeń Strategii.

M.in. nie odnoszono się do nich w ogłoszeniach o otwartych konkursach na realizację zadań publicznych, danych takich nie oczekiwano także od podmiotów składających oferty/wnioski konkursowe o dofinansowanie, w zawieranych umowach dotacyjnych nie były określane wymagania w tym zakresie, składane przez beneficjentów dotacji sprawozdania z wykorzystania środków na realizację zadań publicznych nie zawierały informacji odnoszących się do założeń Strategii.

Środki przekazywane przez Samorząd Województwa nie były w żadnej części przypisywane realizacji założeń Strategii.

Wpływ na niepełną realizację celów Strategii miał również określony, ale niewykorzystywany „System monitorowania i ewaluacji”, polegający w założeniach na pomiarze w okresach dwuletnich (tzw. „mid-term” począwszy od 2010 r.) trzech kategorii wskaźników poziomu realizacji zadań (tj. oddziaływania, rezultatu oraz produktu). Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego jedynie gromadził dane odnośnie czterech z 19 wskaźników mających podlegać monitoringowi. Z powodu braku rzetelnego, skutecznego oraz bieżącego monitoringu nie było możliwości podejmowania działań korygujących plany określone w Strategii.

Z kolei niewłaściwy dobór lub brak wskaźników przyjętych w tym dokumencie utrudniał lub uniemożliwiał zmierzenie poziomu realizacji założeń, gdyż przyjęta na etapie opracowywania Strategii przedmiotowość wskaźników okazała się w wielu przypadkach trudna bądź niemożliwa do zwymiarowania w 2020 r. (w wypadku 13 wskaźników w 2020 r. nie było dostępu do potrzebnych danych). W sześciu wypadkach wartości wskaźników określone w Strategii dla 2020 r. zostały osiągnięte.

Spośród ośmiu „Przedsięwzięć regionalnych” zaplanowanych w Strategii tylko dwa zrealizowano na wysokim („Rozwój infrastruktury sportowej”) i bardzo wysokim poziomie („Stadion Śląski”). Stopień realizacji pięciu został oceniony jako niski (przedsięwzięcia pn. „Stworzenie oraz wdrożenie Wojewódzkiego Systemu Wsparcia dla sportowców i szkoleniowców”, „Śląskie Szkoły Mistrzostwa Sportowego”, „Śląskie. Aktywni zimą – promocja sportów zimowych”, „Śląskie. Letnia energia – promocja sportów letnich” i „Promocja sporów lotniczych w ramach realizacji Koncepcji Samorządu Województwa Śląskiego w zakresie wspierania rozwoju sieci lotnisk lokalnych”). Natomiast jedno przedsięwzięcie („e-portal”) nie zostało zrealizowane (miało ono promować aktywność sportową w regionie poprzez upowszechnianie w przystępnej formie informacji o możliwościach uprawiania sportu bądź kibicowania).

Urząd w latach 2016–2020 przeprowadził 23 otwarte konkursy ofert na realizację zadań publicznych z zakresu kultury fizycznej i sportu. Osiem z nich dotyczyło również zadań związanych z bezpieczeństwem publicznym osób przebywających w górach i nad wodami. W wyniku rozstrzygnięcia tych konkursów z beneficjentami podpisanych zostało 610 umów dotacyjnych, w tym 590 na realizację zadań z zakresu upowszechniania kultury fizycznej i 20 w dziedzinie bezpieczeństwa publicznego (GOPR i WOPR).

Mimo że w umowach zawieranych w wyniku przeprowadzenia tych konkursów brakowało zapisów ustalających mechanizmy zapewniające gospodarny sposób wydatkowania środków publicznych (szczególnie w wypadku zamówień o wartości poniżej progów ustanowionych w ustawie Prawo zamówień publicznych), skontrolowani beneficjenci prawidłowo wykorzystywali i rozliczali przekazane im środki.

W wypadku niewykorzystania środków przez skontrolowanych beneficjentów były one zwracane na konto Urzędu Marszałkowskiego w terminach określonych w umowach. Wyjątkiem był jednorazowy zwrot dokonany z siedmiodniowym opóźnieniem.

Również sprawozdania z realizacji zadań były składane przez skontrolowanych beneficjentów rzetelnie i terminowo, jednak Urząd Marszałkowski nie zawsze rzetelnie weryfikował ich zawartość. Np. jeden z beneficjentów w sprawozdaniach z trzech kolejnych lat przedstawiał te same dane, co nie zostało zauważone przez weryfikujących pracowników Urzędu.

W latach 2016–2020 Urząd przeprowadził 119 kontroli wydatkowania środków przekazanych na realizację zadań publicznych w zakresie upowszechniania kultury fizycznej i bezpieczeństwa publicznego. W zbadanych dokumentach pokontrolnych odnoszono się przede wszystkim do poprawności wykorzystania środków pod względem finansowym (poprawność wystawienia dokumentów, kompletność i ewidencjonowanie). W dokumentacjach tych nie odnoszono się do merytorycznych aspektów działań podejmowanych przez beneficjentów w ramach dofinansowanych zadań publicznych, choć zdaniem Izby było to niezbędne dla rzetelnej weryfikacji poprawności wykorzystania przekazanych przez Województwo Śląskie środków finansowych oraz realizacji założeń Strategii.

W latach 2016–2020 w województwie śląskim odbyło się łącznie 500 imprez i wydarzeń upowszechniających kulturę fizyczną dofinansowanych przez Samorząd Województwa. Z tego 350 imprez organizowały podmioty wyłonione w wyniku przeprowadzonych konkursów oraz w trybie pozakonkursowym. Łączna kwota wydatkowana w tym okresie (w trybie konkursowym i pozakonkursowym) przez Samorząd to 4 836,9 tys. zł. Udział w tych imprezach o charakterze sportowym i rekreacyjnym wzięło łącznie ok. 380 tys. osób.

Z kolei Spółka „Stadion Śląski” w ramach swojej działalności zorganizowała 150 imprez o łącznych kosztach netto  6 136,1 tys. zł i z udziałem łącznie ok. 1 070 tys. osób. Charakter wszystkich tych wydarzeń dawał możliwość powiązania ich z założeniami Strategii.

Trzy poddane szczegółowemu badaniu imprezy masowe przeprowadzone przez Spółkę Stadion Śląski oraz samochodowy Rajd Śląska w 2017 r. zostały zorganizowane zgodnie z przepisami.

Do 2016 r. Samorząd Województwa Śląskiego wspólnie z Ministerstwem Sportu i Turystyki realizował „Program Rozwoju Bazy Sportowej”, w ramach którego w latach 2012–2016 z Funduszu Rozwoju Kultury Fizycznej dofinansowano w województwie śląskim 234 inwestycje sportowe oraz 26 boisk w ramach programu „Moje Boisko–Orlik 2012”.

W latach 2012–2020 Samorząd Województwa przekazał na inwestycje sportowe dofinansowanie w łącznej kwocie 375 mln zł, z czego 360 mln zł na Budowę Stadionu Śląskiego. Pozostałą kwotę 15,6 mln zł przeznaczono na dofinansowanie budowy bądź remontu infrastruktury sportowej znajdującej się głównie przy placówkach oświatowych (Hale Sportowe, boiska, plac ćwiczeń) oraz na przebudowę i modernizację istniejących skoczni narciarskich w centrum Wisły.

W latach 2016–2020 Marszałek Województwa Śląskiego nagrodził 277 sportowców, reprezentantów województwa śląskiego, którzy odnieśli sukcesy na imprezach rangi Mistrzostw Polski oraz międzynarodowej (np. Europy, Świata). Wśród nagrodzonych sportowców było 243 juniorów, 17 młodzieżowców i 17 seniorów. Miejsca na podium zdobywali w zawodach rangi mistrzostw: Polski 227 razy, Europy 35 razy i Świata 14. Ponadto jeden z nagrodzonych zdobył drugie miejsce w pchnięciu kulą podczas Igrzysk Paraolimpijskich w Rio de Janeiro w 2016 r.

Dyrektorzy dwóch skontrolowanych jednostek, w których zrealizowano inwestycje w postaci zewnętrznej infrastruktury sportowej, zapewnili bezpieczne i higieniczne warunki korzystania z nich. Stwierdzono jednak nieprawidłowości dotyczące nieprzeprowadzenia przez obu dyrektorów nakazanej ustawą Prawo budowlane okresowej kontroli stanu technicznego obiektów sportowych oraz (w jednym przypadku) przewidzianej w rozporządzeniu w sprawie bezpieczeństwa w szkołach kontroli zapewniania bezpiecznych i higienicznych warunków korzystania z obiektów należących do placówki.

Wnioski

W następstwie kontroli Izba sformułowała następujące wnioski:

Marszałek Województwa Śląskiego

• Zapewnienie powiązania wydatków ponoszonych na realizację zadań publicznych z obowiązującymi planami strategicznymi.
• Przeprowadzanie i dokumentowanie kontroli beneficjentów dotacji również w zakresie merytorycznej realizacji zdań określonych w ofertach konkursowych.

Młodzieżowy Ośrodek Wychowawczy w Radzionkowie

• Podjęcie działań zapewniających przeprowadzenie wymaganej okresowej kontroli stanu technicznego oraz zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków korzystania z boiska wielofunkcyjnego.

Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy dla Niesłyszących i Słabosłyszących w Raciborzu

• Podjęcie działań zapewniających przeprowadzanie wymaganych okresowych kontroli stanu technicznego zewnętrznych obiektów sportowych.