Prezes Najwyższej Izby Kontroli Marian Banaś wziął udział w oficjalnej prezentacji wyników międzynarodowego przeglądu partnerskiego Najwyższego Urzędu Kontroli Republiki Słowacji. NIK - wspólnie z najwyższymi organami kontroli Stanów Zjednoczonych, Finlandii oraz Węgier - realizowała projekt na prośbę prezesa Najwyższego Urzędu Kontroli, Karola Mitríka. Celem przeglądu była ocena wewnętrznych procedur i regulacji stosowanych przez słowacki Urząd Kontroli. Ze strony NIK w przeglądzie uczestniczył Departament Nauki, Oświaty i Dziedzictwa Narodowego.
Przegląd partnerski w Najwyższym Urzędzie Kontroli Republiki Słowacji (NKU) miał na celu ocenę wewnętrznych sposobów działania, procedur i stosowanych regulacji. Przegląd trwał od lutego 2020 r. do marca 2021 r. Sfinansowano go ze środków Unii Europejskiej. W trakcie przeglądu na język angielski przetłumaczono 2000 stron materiałów dowodowych. Ze względu na pandemię COVID-19 większość spotkań i konsultacji odbywała się z wykorzystaniem platform pozwalających na współpracę zdalną. Także prezentacja raportu odbyła się w formie zdalnej.
Podczas przeglądu ocenie poddano trzy komponenty ważne dla osiągnięcia misji i wizji Najwyższego Urzędu Kontroli Republiki Słowacji oraz jego celów strategicznych: Planowanie, Zapewnienie Jakości oraz Komunikację. NIK była odpowiedzialna za komponent dotyczący planowania. W oficjalnej – zdalnej prezentacji wyników wziął udział Prezes Najwyższej Izby Kontroli Marian Banaś.
W ramach realizacji pierwszego tematu przeglądu, dotyczącego planowania czynności kontrolnych, NIK przeprowadziła szczegółową analizę oraz ocenę ram instytucjonalnych planowania strategicznego i rocznego, jak również wdrożenia rocznych procesów planowania. NKU Słowacji ustanowił ustrukturyzowane procesy w zakresie planowania strategicznego i rocznego, obejmujące przygotowanie tematów kontroli i ustalenie priorytetów na poszczególnych etapach. NIK pozytywnie oceniła te procesy oraz przedstawiła stosowną analizę i wnioski. NKU już w trakcie trwania przeglądu wprowadzała usprawnienia w celu możliwie najszybszego wdrożenia rekomendacji.
W trakcie roboczej wymiany informacji z przedstawicielami lidera przeglądu (NOK USA) Najwyższa Izba Kontroli przedstawiła także zestaw wskaźników efektywności, prezentowanych parlamentowi w rocznych sprawozdaniach z własnej działalności. Jako przykłady ww. wskaźników podano: odsetek skontrolowanych wydatków publicznych w danym roku (w ramach kontroli wykonania budżetu państwa), odsetek zrealizowanych wniosków pokontrolnych, liczbę opracowanych informacji o wynikach kontroli oraz liczbę kontroli przeprowadzonych wspólnie pod kierownictwem Najwyższej Izby Kontroli (art. 12 pkt 2 ustawy o NIK).
Przeglądy partnerskie realizowane są zgodnie z metodyką Międzynarodowej Organizacji Najwyższych Organów Kontroli INTOSAI w tym zakresie, w szczególności ze standardem ISSAI 5600. NIK uczestniczyła lub przeprowadziła samodzielnie do tej pory przeglądy partnerskie NOK Republiki Indonezji, Republiki Litewskiej, Republiki Łotwy, Estonii, Rumunii, Węgier oraz Europejskiego Trybunału Obrachunkowego. Raporty z przeglądów są publikowane na oficjalnych stronach internetowych NOK.
NIK od wielu lat blisko współpracuje z NOK Słowacji. W grudniu 2020 r. Prezes NIK złożył wizytę w Bratysławie, której głównym celem było odnowienie umowy o współpracy między NIK a NKU. Pierwsze porozumienie tego typu podpisano w 1998 r. w Jaworzynie Tatrzańskiej, a odnowiono je w 2014 r. w Rzeszowie. Odnowione porozumienie umożliwia dalszą, wzmocnioną współpracę, a korzyści z niej płynące pomogą w rozwoju kontroli państwowej i rozwoju instytucjonalnym obu urzędów. Prezes NIK Marian Banaś i Prezes NOK Słowacji Karol Mitrík omówili również wyzwania, jakie stoją przed NOK krajów Grupy Wyszehradzkiej oraz Austrii i Słowenii, tzw. Grupy V4+2. Rozmowy ze słowackim partnerem dotyczyły nowoczesnego podejścia do kontroli, zwłaszcza w trybie pracy zdalnej, oraz długookresowego planowania strategicznego. Prezesi przedyskutowali także możliwości zapraszania do pracy grupy V4+2 najwyższych organów kontroli krajów Trójmorza, do której należą również Bułgaria, Chorwacja, Estonia, Litwa, Łotwa, Rumunia.
Oba urzędy wspólnie przeprowadzają międzynarodowe kontrole. Od 1995 r. zrealizowano ponad 40 tego typu projektów – bieżące dotyczą transgranicznego przemieszczania odpadów niebezpiecznych oraz ochrony ludności przed chorobami zakaźnymi.
Kontrola dotycząca transgranicznego przemieszczania odpadów niebezpiecznych jest kontrolą trójstronną, oprócz NIK i NOK Słowacji uczestniczy w niej także Izba Obrachunkowa Ukrainy. Każda ze stron przygotowuje krajową informację o wynikach kontroli, które stanowić będą podstawę do sporządzenia wspólnego raportu. Wstępne ustalenia kontrolne strony słowackiej i polskiej są podobne, i wskazują w szczególności na: niewystarczający nadzór nad przemieszczaniem odpadów do Ukrainy, brak dokładnej, fizycznej kontroli transportów odpadów na granicy z Ukrainą oraz niewystarczające wyposażenie przejść granicznych w sprzęt umożliwiający stwierdzenie zgodności ilościowej i rodzajowej przemieszczanych odpadów z dokumentami przewozowymi.
Kolejna kontrola, którą obecnie NIK i NOK Słowacji realizują, dotyczy ochrony ludności przed chorobami zakaźnymi – NIK jako pierwsza w Europie rozpoczęła kontrolę gotowości organów państwa do działania w obliczu zagrożenia epidemią.
Doświadczeniami zebranymi w trakcie tej kontroli NIK będzie się dzielić z międzynarodowym zespołem, w którego skład wchodzą, poza NIK i NOK Słowacji, NOK Czech, Ukrainy i Węgier. Kontrola rozpoczęła się 1 października 2020 r. i trwała do końca marca 2021 r.
