Prezes NIK Marian Banaś uczestniczył w zebraniu Komitetu Kontaktowego, które odbyło się w dniach 3-4 maja br. w Luksemburgu. Głównymi tematami było zwiększenie skuteczności działania Komitetu, a także wdrażanie krajowych planów odbudowy w państwach członkowskich UE i rola najwyższych organów kontroli w tych projektach. Dyskutowano również o konsekwencjach związanych z pandemią COVID-19 i inwazją w Ukrainie oraz wynikających z tych wydarzeń wyzwaniach dla całej Unii Europejskiej.
Na zebraniu Komitetu Kontaktowego szefowie najwyższych organów kontroli (NOK) państw Unii Europejskiej i Europejskiego Trybunału Obrachunkowego dyskutowali nad możliwościami usprawnienia pracy Komitetu Kontaktowego, tak, aby jeszcze szybciej i skuteczniej reagował na bieżące wydarzenia, które mają lub mogą mieć wpływ na kontrole prowadzone przez członków Komitetu. Podczas tzw. sesji in-camera, przeznaczonej wyłącznie dla szefów NOK, przedstawiono propozycje dotyczące m.in. modyfikacji trybu organizacji zebrań Komitetu Kontaktowego, a także tematów, które mają obecnie priorytetowe znaczenie dla organów kontroli. Uczestnicy sesji zapoznali się również z raportem Najwyższej Izby Kontroli na temat procedury mechanizmu SIRAM[1], którą została objęta NIK w związku z doświadczaniem znacznych trudności w prowadzeniu niezależnych kontroli wydatkowania środków publicznych.
W drugiej części zebrania gość specjalny, pani Céline Gauer z Komisji Europejskiej, kierująca Grupą Zadaniową ds. Odbudowy i Zwiększania Odporności („RECOVER”), poinformowała o aktualnej sytuacji dotyczącej wdrażania Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności oraz krajowych planów odbudowy[2]. Uczestnicy konferencji debatowali nad rolą najwyższych organów kontroli w kontrolowaniu projektów, metodyce kontroli i dobrych praktykach w tym zakresie. Prezesi NOK z Belgii, Finlandii, Grecji, Litwy, Łotwy, Niemiec i Włoch przedstawili wyniki kontroli, które obecnie prowadzą w tym obszarze.
W Luksemburgu rozmawiano nie tylko o wyzwaniach związanych z pandemią COVID-19, ale również z trwającą obecnie inwazją w Ukrainie, a także konsekwencjach obu tych wydarzeń dla Unii Europejskiej i jej państw członkowskich. Słowo wstępne wygłosił – w formie wideokonferencji – Przewodniczący Izby Obrachunkowej Ukrainy.
Na koniec zebrania przewodniczący Komitetu Kontaktowego, Prezes Europejskiego Trybunału Obrachunkowego przekazał swoją funkcję Prezesowi Trybunału Obrachunkowego Portugalii, który będzie ją sprawował do zakończenia kolejnego zebrania, planowanego na 2023 r.
Komitet Kontaktowy jest autonomicznym i niezależnym zgromadzeniem o charakterze apolitycznym. Zrzesza prezesów najwyższych organów kontroli państw członkowskich Unii Europejskiej i Europejskiego Trybunału Obrachunkowego. Jego zadaniem jest wymiana wiedzy i doświadczeń na temat kontroli środków UE oraz innych kwestii związanych z Unią Europejską. Zapewnia wzajemne wsparcie, a także inicjuje i koordynuje wspólne działania NOK podejmowane w obszarze UE.
[1] Mechanizm SIRAM działa w ramach Inicjatywy INTOSAI ds. Rozwoju (IDI). Jest to czteroetapowy proces, który bada szczegółowo zagrożenia dla niezależności NOK i zapewnia doradztwo i wsparcie dla nich i ich szefów, wobec których takie zagrożenia się pojawiają.
[2] W ramach Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności udostępnia się 723,8 mld euro w formie pożyczek i dotacji na wsparcie reform i inwestycji podejmowanych przez państwa członkowskie w celu złagodzenia gospodarczych i społecznych skutków pandemii COVID-19. Aby skorzystać ze wsparcia w ramach tego instrumentu, państwa członkowskie muszą przedłożyć Komisji Europejskiej swoje plany, w których określają reformy i inwestycje do zrealizowania do końca 2026 r.
