W Wilnie zakończyło się właśnie dwustronne spotkanie Krzysztofa Kwiatkowskiego, Prezesa NIK z Arunasem Dulkysem Audytorem Generalnym Litwy. Przedmiotem spotkania było omówienie szczegółów przeglądu partnerskiego (peer review) Urzędu Kontroli Państwowej Litwy, do przeprowadzenia którego została zaproszona Najwyższa Izba Kontroli wraz z ekspertami z Europejskiego Trybunału Obrachunkowego (ETO) oraz brytyjskiego Narodowego Urzędu Kontroli Zjednoczonego Królestwa (NAO).
Celem przeglądu partnerskiego Urzędu Kontroli Państwowej Litwy jest ocena zgodności ze standardami ISSAI oraz najlepszymi międzynarodowymi praktykami. W ramach tego przeglądu konieczne będzie zapoznanie się, na przykładzie wybranych kontroli, z realizowanym przez Urząd procesem kontrolnym. Przejrzane zostaną zarówno kontrole finansowe, jak i zgodności czy wykonania zadań. Ponadto zostanie dokonana ocena kluczowych etapów procesu kontrolnego: określenie zadań, planowanie, wykonanie, zapewnienie jakości, raportowanie oraz wykonanie wniosków pokontrolnych. Przegląd powinien się odbyć w 2019 r., a ostateczny raport będzie gotowy prawdopodobnie na przełomie 2019 i 2020 r.
Prezes NIK Krzysztof Kwiatkowski i Audytor Generalny Litwy Arunas Dulkys
Profesjonalna współpraca i dzielenie się doświadczeniami w rozwiązywaniu podobnych problemów i wymianie najlepszych praktyk audytorskich ma wielką wartość zarówno dla audytorów, jak i dla nas, szefów instytucji, dlatego będziemy starać się utrzymywać bliskie relacje w kwestiach dwustronnych i wspólnych projektach międzynarodowych – mówił w Wilnie Prezes NIK, Krzysztof Kwiatkowski.
Audytor Generalny Arūnas Dulkys w 2017 roku wystąpił do Prezesa NIK Krzysztof Kwiatkowskiego z prośbą o dokonanie przeglądu partnerskiego Urzędu Kontroli Państwowej Litwy. Eksperci z NIK wielokrotnie brali udział w takich przeglądach. Przegląd partnerski to narzędzie, które najwyższe organy kontroli wykorzystują coraz częściej, dbając o najwyższą jakość swojej pracy. W obiektywnej ocenie działalności własnej instytucji niezwykle pomocne są spostrzeżenia innych najwyższych organów kontroli.
Podczas spotkania w Wilnie omówiono też sposoby kontroli inwestycji realizowanych przez Polskę i kraje bałtyckie w ramach projektów Via Baltica i Rail Baltica. Ta ostatnia, to będzie jedna z największych międzynarodowych kontroli, ponieważ przeprowadzają ją wspólnie urzędy kontroli państw bałtyckich, czyli strony: litewska, łotewska i estońska, a także polska. Będziemy przyglądać się, jak realizowana jest inwestycja, w ramach której ma dojść do odnowienia połączeń kolejowych między Polską a Litwą – powiedział Prezes Kwiatkowski.
Polscy i litewscy audytorzy z Szefami NOKów, Krzysztofem Kwiatkowskim i Arunasem Dulkysem
Prezes NIK przedstawił także ustalenia przeprowadzonej w 2016 r. kontroli dotyczącej realizacji projektu budowy mostu energetycznego Polska-Litwa, który ma przyczynić się do integracji systemów energetycznych krajów bałtyckich z pozostałymi państwami Unii. Z kolei strona litewska podzieliła się doświadczeniami z kontroli wydajności energetycznej państwa. Litwa zakończyła już taką kontrolę wydajności energetycznej, polska NIK dopiero ją rozpocznie.
Polsko – litewski most energetyczny to cztery linie elektroenergetyczne i siedem stacji. Został uruchomiony w grudniu 2015 r. Łączy Alytus ( Olitę ) na Litwie z polskim Ełkiem. Ma moc 500 MW, rozważane jest ewentualne zwiększenie jego mocy do 1000 MW. W ciągu pierwszych siedmiu miesięcy kierunek przesyłania prądu był obustronny, z przewagą importu do Polski. Zakończona w 2016 r. kontrola NIK nie wykazała nieprawidłowości przy zawieraniu umów ani przy ich realizacji. Ministerstwo Gospodarki, a po jego likwidacji Ministerstwo Energii prawidłowo wykonywały nadzór nad realizacją inwestycji. Polskie Sieci Energetyczne SA podjęły realizację przewidywanych w II etapie inwestycji (zwiększenie mocy do 1000 MW). W ocenie NIK nawet jeśli zwiększenie przesyłanej ilości energii nie wzrośnie, infrastruktura będzie wykorzystana.
NIK o realizacji projektu budowy mostu energetycznego Polska-Litwa >>
Rozbudowa połączeń międzysystemowych m. in. zwiększa bezpieczeństwo dostaw energii. Dlatego obecnie powstaje też połączenie gazowe Polski z Litwą. Planowany termin zakończenia inwestycji to grudzień 2021 r. Celem projektu jest przerwanie izolacji gazowej państw bałtyckich oraz integracja rynku gazowego Unii Europejskiej.
Efektywność energetyczna to w skrócie produkcja i zużywanie energii w sposób możliwie najoszczędniejszy. Zgodnie z dyrektywą unijną kraje członkowskie powinny do 2020 r. zwiększyć swoją efektywność o jedną piątą. Eksperci zwracają uwagę, że efektywność energetyczna zależy w takim samym stopniu od dwóch stron: i od władz i od obywateli. Władze powinny tworzyć prawo, które zachęcałoby do oszczędzania. Obywatele z kolei powinni pamiętać, że wyłączanie zbędnego oświetlenia oraz używanie nowoczesnych urządzeń to wymierne korzyści finansowe. Jednocześnie rząd powinien eliminować tzw. ubóstwo energetyczne, czyli sytuacje, w których rodziny mają problem z zaspokajaniem swoich potrzeb energetycznych.
Prezes NIK, jako Wiceprzewodniczący Zarządu EUROSAI omówił z Audytorem Generalnym Litwy także aktualne działania związane z realizacją planu strategicznego EUROSAI. Było to kolejne spotkanie obu prezesów w ramach współpracy bilateralnej.
Uroczystym momentem, wskazującym na wspólną historię obu narodów była wizyta na cmentarzu na Rossie i złożenie kwiatów na grobie, w którym pochowane jest serce Marszałka Piłsudskiego i jego Matka, Maria z Billewiczów oraz na grobie dr. Jonasa Basanaviciusa, jednego z sygnatariuszy aktu niepodległości Litwy w 1918 r.
Złożenie kwiatów na cmentarzu na Rossie
Współpraca NIK z Urzędem kontroli Państwowej Litwy
- Wizyta Audytor Generalnej w NIK w grudniu 2010 r.; rewizyta Prezesa NIK w sierpniu 2012 r.; w maju 2014 krótka wizyta Prezesa NIK przy okazji otwarcia posiedzenia Podkomisji INTOSAI ds. standardów kontroli wewnętrznej;
- Partner wiodący w projekcie twinningowym w NOK Czarnogóry;
- Uczestnik otwarcia szkolenia dla NOK Gruzji, Mołdawii i Ukrainy w maju 2015 r. w Warszawie;
- Uczestnik (razem z NIK) przeglądu partnerskiego w NOK Węgier, który zakończył się w 2016 r.;
- Na prośbę NOK Litwy NIK zorganizowała w Warszawie w dniach 6-7 października 2015 r. międzynarodowe seminarium dotyczące kontroli jednostek samorządu terytorialnego;
- Uczestnik Kongresu EUROSAI, który odbył się w maju 2017 r. w Stambule;
- Przewodniczący grupy zadaniowej EUROSAI ds. kontroli samorządowych;
- Audytor Generalny Litwy złożył w Polsce wizytę (w Łodzi i Warszawie) w dniach 13-14 listopada 2017 r. Tematy wizyty w NIK: Kontrole Delegatury NIK w Łodzi: dopuszczenie do obrotu suplementów diety + jakość paliwa + ekrany akustyczne, audyt funduszy UE, działalność Grupy EUROSAI ds. Kontroli Samorządowych, współpraca w ramach INTOSAI/EUROSAI. Arunas Dulkys poprosił prezesa Krzysztofa Kwiatkowskiego o dokonanie przez NIK przeglądu partnerskiego. Prezes NIK wyraził zgodę.
