Ustawa o Najwyższej Izbie Kontroli z 2012 roku wprowadziła dostęp kontrolerów do wrażliwych danych osobowych pod warunkiem, że będzie to niezbędne do przeprowadzenia kontroli. Ustawodawca przyznał inspektorom bardzo szerokie uprawnienia, pozwalając na przetwarzanie danych ujawniających pochodzenie rasowe lub etniczne kontrolowanych, ich poglądy polityczne, przekonania religijne lub filozoficzne, przynależność wyznaniową, partyjną lub związkową, jak również danych o stanie zdrowia, kodzie genetycznym, nałogach lub życiu seksualnym oraz danych dotyczących skazań, orzeczeń o ukaraniu i mandatów karnych, a także innych orzeczeń wydanych w postępowaniu sądowym lub administracyjnym.
W rezultacie publicznej dyskusji wokół tych uprawnień NIK ogłosiła, że zgadza się na ich ograniczenie w formie zmiany przepisu. Dodatkowo Izba ogłosiła, że do tego czasu nie będzie prowadzić kontroli wymagających dostępu do danych o:
- pochodzeniu rasowym lub etnicznym
- poglądach politycznych, przekonaniach religijnych lub filozoficznych
- przynależności wyznaniowej, partyjnej lub związkowej
- danych o kodzie genetycznym, nałogach lub życiu seksualnym.
Prokurator Generalny stwierdził jednak, że to za mało, i zwrócił się do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem o zbadanie zgodności z ustawą zasadniczą uprawnień kontrolerów w zakresie przetwarzania wrażliwych danych osobowych. Gdyby TK przyznał mu rację, Izba straciłaby możliwość przeprowadzenia wielu istotnych kontroli, na przykład:
- przestrzegania praw pacjentów
- udzielania pomocy osobom niepełnosprawnym
- działalności zakładów karnych i poprawczych
- a także poprawności nakładania i ściągalności mandatów.
Stało się jednak inaczej. Departament Prawny i Orzecznictwa Kontrolnego NIK przygotował wyczerpujące odpowiedzi na pytania Trybunału, a przedstawiciele Izby podczas rozprawy wyjaśnili sędziom wszystkie wątpliwości. W rezultacie TK uznał, że jedynie przetwarzanie danych ujawniających poglądy polityczne, przekonania religijne lub filozoficzne, jak również dane o kodzie genetycznym, nałogach lub życiu seksualnym, nie jest przydatne w świetle konstytucyjnego i ustawowego katalogu podmiotów kontrolowanych przez NIK oraz zakresu dopuszczalnej kontroli.
Kontrolerzy będą więc mogli korzystać podczas wykonywania obowiązków z danych ujawniających pochodzenie rasowe lub etniczne kontrolowanych, przynależność wyznaniową, partyjną lub związkową, jak również danych o stanie zdrowia oraz danych dotyczących skazań, orzeczeń o ukaraniu i mandatów karnych, a także innych orzeczeń wydanych w postępowaniu sądowym lub administracyjnym.
W związku z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego przestaje obowiązywać samoograniczenie NIK dotyczące przetwarzania danych o pochodzeniu rasowym lub etnicznym, a także przynależności wyznaniowej, partyjnej lub związkowej. Te informacje mogą okazać się ważne np. podczas kontroli dotyczącej ochrony cudzoziemców czy postępów repatriacji.
Szczegółowe informacje o rozprawie >>>>
NIK o danych osobowych
21 maja 2012
Najwyższa Izba Kontroli wyraża gotowość samoograniczenia w zakresie dostępu kontrolerów do niektórych danych wrażliwych w drodze zmiany przepisu ustawy o NIK. Zdaniem Prezesa Izby nie wszystkie z danych wrażliwych są niezbędne do przeprowadzania kontroli. Ważnym powodem samoograniczenia są argumenty zaprezentowane w trakcie debaty publicznej, między innymi przez organizacje pozarządowe i obywateli.
2 czerwca 2012 roku wchodzi w życie nowelizacja ustawy o Najwyższej Izbie Kontroli w zakresie postępowania kontrolnego. Jednym z nowych przepisów jest art. 29 ust 1 pkt 2 lit i ustawy, który wprowadza dostęp kontrolerów NIK do danych osobowych wrażliwych pod warunkiem, że będzie to niezbędne do przeprowadzenia kontroli. W związku z dyskusją wokół tego przepisu Prezes NIK Jacek Jezierski przedstawił na spotkaniu u Rzecznika Praw Obywatelskich - w obecności przedstawiciela GIODO, dziennikarzy i organizacji pozarządowych - stanowisko Izby w tej sprawie.
