Do udziału w konferencji poświęconej działaniom na rzecz poprawy jakości powietrza w Polsce Marszałek Senatu Stanisław Karczewski zaprosił - obok przedstawicieli administracji państwowej, Najwyższej Izby Kontroli oraz organizacji pozarządowych, zajmujących się walką z zanieczyszczeniem powietrza - gospodarzy 33 polskich miejscowości, które znalazły się na sporządzonej przez Światową Organizację Zdrowia liście 50 europejskich miast z najbardziej zanieczyszczonym powietrzem.
Obrady zdominowała dyskusja nad dwoma problemami: tzw. emisji niskiej, pochodzącej głównie z małych kotłowni i pieców domowych oraz emisji komunikacyjnej. Uczestnicy konferencji, wśród których - obok wicepremiera Mateusza Morawieckiego oraz ekspertów z dziedziny ochrony środowiska - znalazł się prezes NIK Krzysztof Kwiatkowski, omawiali m.in. możliwości wykorzystania najnowocześniejszych technologii, zarówno do wczesnego wykrywania, jak i zapobiegania zanieczyszczeniom powietrza.
Otwierając debatę, marszałek Senatu podkreślił, że w walce ze smogiem, zainicjowanej m.in. przez organizacje pozarządowe, konieczna jest współpraca na wszystkich szczeblach. Ani rząd, ani samorząd, ani organizacje pozarządowe nie poradzą sobie same z tym problemem. Aby skutecznie walczyć ze smogiem potrzebne są systemowe rozwiązania, skoordynowane działania i współpraca administracji centralnej z samorządową - przekonywał Stanisław Karczewski.
Na bardzo skomplikowany system ochrony powietrza w Polsce, brak koordynacji działań na rzecz poprawy jakości powietrza i spójnego systemu finansowania ochrony powietrza wskazał prezes Najwyższej Izby Kontroli, Krzysztof Kwiatkowski. Przypomniał, że NIK już od wielu lat zwraca uwagę na problem ochrony obywateli przed zanieczyszczeniami trafiającymi do atmosfery i na konieczność zmniejszenia ich emisji. Co najmniej od 2000 r. NIK alarmuje, że konieczne jest m.in. określenie norm jakościowych spalanych paliw - podkreślał Krzysztof Kwiatkowski.
Prezes NIK wskazał także na wyniki kontroli z 2014 r., kiedy to Izba zwróciła uwagę, że powinny zostać określone standardy emisyjne dla nowych kotłów węglowych małej mocy wykorzystywanych w gospodarstwach domowych. Z kolei wyniki kontroli z 2016 r. pokazały, że skontrolowane gminy w województwie śląskim nieskutecznie działały na rzecz ograniczania niskiej emisji z kotłowni przydomowych i gminnych.
Przypominając o przyjętym przez rząd w kwietniu 2017 r. programie „Czyste powietrze”, wicepremier Mateusz Morawiecki zwrócił uwagę, że istotnym, a często pomijanym problemem jest przeciwdziałanie ubóstwu energetycznemu. Co z tego, że będziemy mieli piękne rozporządzenia, czujniki, jeśli ludzi nie będzie stać na palenie czystym paliwem - stwierdził. W jego opinii problem smogu w Polsce uda się rozwiązać dzięki m.in. informatycznej bazie danych o źródłach ciepła we wszystkich budynkach w Polsce, a także programowi ograniczającemu ubóstwo energetyczne.
Prezes Krzysztof Kwiatkowski potwierdził także, że już w przyszłym roku zostaną ogłoszone wyniki kończącej się właśnie międzynarodowej kontroli jakości powietrza w Europie, w której udział bierze 14 krajów UE, Izrael oraz Europejski Trybunał Obrachunkowy. Podkreślił, że raport poruszać będzie nie tylko problem poziomu zanieczyszczenia powietrza w poszczególnych państwach, ale także to, jakie rozwiązania legislacyjne i organizacyjne zastosowały kraje, które rozwiązały lub chociażby ograniczyły problem smogu.
Jak pokazało listopadowe spotkanie w Luksemburgu uczestników grupy roboczej EUROSAI (Europejskiej Organizacji Najwyższych Organów Kontroli) zajmującej się kwestią ochrony powietrza w Europie, kontrola przekroczyła już półmetek. Obecnie poszczególne państwa prezentują wyniki kontroli krajowych. Trwa też dyskusja o sposobie porównywania danych, rozwiązaniach prawnych i organizacyjnych w poszczególnych krajach oraz zakresie ewentualnych wspólnych rekomendacji.
O tym, że problem zanieczyszczenia powietrza jest niebagatelny, świadczą twarde dane, a Polska wiedzie wśród krajów UE niechlubny prym w tym zakresie. Od lat mamy najwyższą emisję zanieczyszczeń komunikacyjnych, pochodzących z emisji niskiej, emisja przemysłowa również stoi u nas na wysokim poziomie. O tym, jak NIK alarmowała w tej sprawie od lat, przypominaliśmy na początku tego roku.
Zdjęcia: Michał Józefaciuk - Kancelaria Senatu
