Kontrola wykonania budżetu państwa jest najważniejszą kontrolą przeprowadzaną corocznie przez NIK. Jej celem jest dostarczenie niezależnej i obiektywnej informacji, jak kontrolowane jednostki oraz rząd realizują budżet państwa. Prezes NIK, wypełniając konstytucyjny obowiązek, co roku przedkłada Sejmowi na posiedzeniu plenarnym dokument Analiza wykonania budżetu państwa i założeń polityki pieniężnej, zawierający podsumowanie efektów ponad 300 jednostkowych kontroli budżetowych.
Kontrole budżetowe mają charakter kompleksowy, obejmują zarówno zagadnienia finansowe, jak i wykonanie zadań. Prowadzone są zgodnie z obowiązującymi założeniami metodycznymi, z zastosowaniem zarówno standardów kontroli NIK, jak i międzynarodowych standardów kontroli. Z każdej kontroli wykonania poszczególnych części budżetu powstaje odrębna informacja, zaś całość wykonania budżetu jest prezentowana w Analizie.
NIK kontroluje dysponentów poszczególnych części budżetu państwa oraz wybranych dysponentów niższego stopnia. Kontroli podlegają także agencje i fundusze celowe, których plany finansowe ujęte są w ustawie budżetowej, Narodowy Bank Polski - w zakresie obsługi budżetu państwa oraz inne wybrane podmioty, które korzystają z dotacji i subwencji budżetowych.
Wyniki kontroli każdego z urzędów podawane są do publicznej wiadomości na stronach internetowych NIK. Izba w tegorocznych publikacjach przedstawi w wynikach kontroli budżetowej listę instytucji, które abonamentu radiowo-telewizyjnego w roku 2011 nie opłaciły.
