Delegatura NIK we Wrocławiu przeprowadziła kontrolę w Urzędzie Miasta i Gminy
w Lwówku w okresie od 2 października do 21 grudnia 2017 r. Kontrolą objęto lata 2010-2017.
Niezgodne z prawem powołanie członka rady nadzorczej spółki gminnej
Najpoważniejszym zarzutem kontrolerów było niezgodne z prawem powołanie członka rady nadzorczej Zakładu Komunalnego sp. z o.o. Wszedł on do jej składu
i otrzymywał z tego tytułu wynagrodzenie, mimo że równocześnie odpłatnie zasiadał w radach nadzorczych innych spółek gminnych. Było to niezgodne z prawem, dopuszczającym możliwość zasiadania za wynagrodzeniem tylko w jednej radzie nadzorczej spółki gminnej i spowodowało wypłatę nienależnego wynagrodzenia w łącznej kwocie 51,1 tys. zł.
Stacja kontroli pojazdów
Ponadto NIK stwierdziła, że prowadzenie przez Zakład Gospodarki Komunalnej Spółka z o.o. w Lwówku stacji kontroli pojazdów nie jest działalnością w sferze użyteczności publicznej. Miasto i Gmina Lwówek, jako 100 proc. udziałowiec spółki, jest pośrednio zaangażowane w komercyjną działalność gospodarczą, która według NIK nie stanowi zadania o charakterze użyteczności publicznej. Nie są to bowiem świadczenia obejmujące bieżące i nieprzerwane zaspokajania zbiorowych potrzeb ludności w drodze świadczenia usług powszechnie dostępnych. W związku
z powyższym według NIK zachodzi potrzeba rozważenia podjęcia przez Burmistrza Miasta i Gminy Lwówek, w ramach uprawnień Zgromadzenia Wspólników ZGK, działań zmierzających do zaprzestania prowadzenia przez Spółkę działalności wykraczającej poza sferę użyteczności publicznej z naruszeniem przepisów ustawy
o samorządzie gminnym i ustawy o gospodarce komunalnej.
Nieprawidłowości w zamówieniach publicznych
Liczne zastrzeżenia kontrolerów Izby wzbudziła legalność i gospodarność działań
w zakresie realizacji zamówień publicznych udzielanych przez Miasto i Gminę Lwówek.
Przede wszystkim w sposób bardzo opieszały w Urzędzie wprowadzono regulacje wewnętrzne dotyczące zasad udzielania zamówień publicznych, do których nie stosuje się przepisów ustawy - Prawo zamówień publicznych (od kwietnia 2014 r. zamówienia o wartości do 30 tys. euro, a wcześniej - do 14 tys. euro). Choć Regionalna Izba Obrachunkowa w Poznaniu wnioskowała do Burmistrza
o wprowadzenie takich zasad już w 2012 r., w Urzędzie przyjęto je dopiero w 2015 r. NIK wskazała, że rekomendację tę należało wdrożyć bez zbędnej zwłoki, gdyż Regionalna Izba Obrachunkowa wprost wskazała, że wprowadzenie wewnętrznych regulacji dotyczących zamówień publicznych jest niezbędnym elementem sprawowania przez Burmistrza nadzoru nad wykonaniem budżetu gminy oraz sprawowaniem kontroli zarządczej w Urzędzie. Izba zauważyła przy tym, że w 2012 r. regulaminy udzielania zamówień publicznych, w tym zwłaszcza jako element sprawowania kontroli zarządczej, stanowiły już utrwalony element praktyki
w jednostkach samorządu terytorialnego.
W wyniku kontroli ujawniono przypadki udzielania zamówień publicznych
z naruszeniem przepisów prawa powszechnie obowiązującego lub przyjętych
w Urzędzie wewnętrznych regulacji, a także występowanie w tym zakresie działań nierzetelnych. I tak, np.
- w przypadku dwóch postępowań o udzielenie zamówienia publicznego w Urzędzie doszło do istotnego naruszenia przepisów ustawy - Prawo zamówień publicznych. Raz, wbrew obowiązkowi, w ogóle jej nie zastosowano. Z kolei w innej sytuacji
w sposób prawnie niedopuszczalny udzielono zamówienia publicznego w trybie
z wolnej ręki, gdyż nie wzięto pod uwagę zmian prawa wykluczających taką możliwość. Prowadząc procedurę, kompletnie mylono przy tym terminologię prawną, szczególnie ważną przy udzielaniu zamówień w trybie niekonkurencyjnym, jakim jest zamówienie z wolnej ręki. - zlecając usługi polegające na usuwaniu zakrzaczeń lub drzew, a także koszeniu poboczy, na które wydatkowano łącznie 85,1 tys. zł, nie wskazano dokładnego miejsca realizacji usługi i/lub jednostki miary jej wykonania. W ten sam sposób, czyli bez dokładnego wskazania miejsca i ilości zrealizowanego przedmiotu usługi, potwierdzano także realizację tych zleceń.
W związku z tą nieprawidłowością NIK zwróciła uwagę, że nierzetelny sposób zlecania i rozliczania usług rodzi ryzyko dokonania zapłaty za niewykonane lub częściowo wykonane prace. W związku z tym - według NIK - zachodzi potrzeba rozważenia podjęcia przez Burmistrza działań zmierzających do każdorazowego wskazywania, przy zamawianiu usług, ich dokładnego przedmiotu, miejsca wykonania oraz odpowiedniej jednostki miary związanej ze zleconą do wykonania pracą, tak by jednoznacznie i precyzyjne można było stwierdzić, co, kiedy, gdzie i w jakiej ilości zostało zrealizowane.
- w dwóch przypadkach zlecono wykonanie robót budowlanych o łącznej o wartości 129,9 tys. zł (przebudowie ul. Pniewskiej w Lwówku), bez zawarcia pisemnej umowy, mimo że wymagały tego obowiązujące w Urzędzie w tym zakresie regulacje wewnętrzne.
Inne ustalenia kontroli
W wyniku kontroli ustalono także nieprawidłowości dotyczące nienależytego wywiązywania się z obowiązków prawnych w zakresie opracowywania istotnych dokumentów w dziedzinach ochrony środowiska, zagospodarowania przestrzennego oraz gospodarki nieruchomościami. NIK ustaliła, że Burmistrz nie sporządził Programu Ochrony Środowiska, na lata 2011-2016 oraz planu wykorzystania gminnego zasobu nieruchomości na lata 2010-2014. Nie wykonywał także analizy zmian
w zagospodarowaniu przestrzennym gminy, tym samym nie realizując obowiązku polegającego na przekazaniu wyników tych analiz Radzie Miejskiej w Lwówku.
Wnioski
Zgodnie ze stanowiskiem NIK opisane w wystąpieniu pokontrolnym ustalenia kontroli, w tym w szczególności nieprawidłowości i uwagi, związane z poddanymi kontroli obszarami: legalności i gospodarności działań w zakresie realizacji zamówień publicznych udzielanych przez Miasto i Gminę Lwówek oraz sprawowania nadzoru właścicielskiego nad Zakładem Gospodarki Komunalnej Spółka z o.o. w Lwówku, wskazują na potrzebę rozważenia przez Burmistrza podjęcia działań wzmacniających funkcjonowanie w Urzędzie kontroli zarządczej.
NIK wskazała, że mając na względzie ustalenia kontroli w obszarze legalności
i gospodarności działań w zakresie realizacji zamówień publicznych udzielanych przez Miasto i Gminę Lwówek, na poprawę działalności Urzędu w tym zakresie pozytywnie mogłoby wpłynąć zapewnienie szkoleń merytorycznych pracownikom zajmujących się zamówieniami publicznymi.
W zakresie sprawowania nadzoru właścicielskiego nad Zakładem Gospodarki Komunalnej Spółka z o.o. w Lwówku, rozważenia wymaga potrzeba wprowadzenia instrumentów, takich jak: opracowanie polityki właścicielskiej (obejmującej
w szczególności długoterminowe cele społeczne i ekonomiczne spółki komunalnej), ujęcie polityki właścicielskiej w dokumentach strategicznych, wprowadzenie procedur cyklicznego monitorowania i oceny działalności ekonomiczno-finansowej spółki, określenie kryteriów oceny organów spółek, obejmowanie spółki audytem/kontrolą. Na zasadność wprowadzania takich mechanizmów wskazują ustalenia kontroli NIK związanych z funkcjonowaniem spółek komunalnych.
Burmistrz Lwówka poinformował o przyjęciu do realizacji ww. uwag i wniosku pokontrolnego oraz nie wniósł zastrzeżeń do ustaleń wystąpienia pokontrolnego.
O wynikach kontroli Najwyższa Izba Kontroli poinformowała Delegaturę Centralnego Biura Antykorupcyjnego w Poznaniu oraz Przewodniczącego Rady Miejskiej w Lwówku.
