NIK sprawdziła stan przygotowania w 2010 r. administracji rządowej i samorządowej na Lubelszczyźnie na wypadek zagrożenia powodzią, a w przypadku jej wystąpienia - skuteczność podejmowanych działań w celu usunięcia szkód w przeciwpowodziowej infrastrukturze technicznej.
Kontrolę przeprowadzono w: Regionalnym Zarządzie Gospodarki Wodnej w Warszawie, Wojewódzkim Zarządzie Melioracji i Urządzeń Wodnych w Lublinie, Starostwie Powiatowym w Opolu Lubelskim oraz urzędach gminy/miasta w Józefowie i Annopolu.
W dwóch skontrolowanych jednostkach samorządu terytorialnego (Annopol i Józefów) nie aktualizowano w pełnym zakresie Planów operacyjnych ochrony przed powodzią.
W dokumentach tych nie wyznaczono np. miejsc pobytu ewakuowanej ludności, poboru piasku do celów przeciwpowodziowych oraz nie zaznaczono nowych poziomów ostrzegawczych i alarmowych na Wiśle w Annopolu w związku z informacją Biura Prognoz Hydrologicznych w Krakowie.
NIK negatywnie oceniła niedostosowanie „Planu reagowania kryzysowego Miasta i Gminy Annopol” do wymogów ustawy o zarządzaniu kryzysowym. Plan ten nie zawierał bowiem obligatoryjnych elementów, takich jak: plan główny, zespół przedsięwzięć na wypadek sytuacji kryzysowych.
Kontrola wykazała ponadto, że niezbędnym będzie dokonanie aktualizacji Planu zagospodarowania przestrzennego dla Gminy Józefów o nowe tereny zabudowane niechronione wałami, z uwagi na przekroczenie dotychczasowych granic zalewu podczas ostatniej powodzi w 2010 r.
Nieprawidłowości dotyczące zagadnień związanych z planowaniem ochrony przed powodzią stwierdzono także w Regionalnym Zarządzie Gospodarki Wodnej w Warszawie. RZGW opracował co prawda Studium dla potrzeb planowania ochrony przeciwpowodziowej ale nie określił w nim kierunków ochrony przed powodzią, a w szczególności nie dokonał podziału obszarów na:
- obszary wymagające ochrony przed zalaniem z uwagi na ich zagospodarowanie, wartość gospodarczą lub kulturową,
- obszary służące przepuszczeniu wód powodziowych, zwane „obszarami bezpośredniego zagrożenia powodzią”,
- obszary potencjalnego zagrożenia powodzią.
Istotną nieprawidłowością było nieopracowanie przez Dyrektora RZGW (będącego organem administracji rządowej) projektów planów ochrony przeciwpowodziowej dla regionu wodnego.
Niewystarczająco w 2010 r. - zdaniem NIK - sprawdzany był również przez RZGW stan techniczny urządzeń służących ochronie przeciwpowodziowej. Przeprowadzono w tym czasie, na rzekach przepływających przez województwo lubelskie, tylko dwie kontrole: jazu betonowego Turzyniec i węzła wodnego w Tarnogórze na Wieprzu. Urządzenia na Wiśle, pomimo wystąpienia powodzi, nie były kontrolowane.
Pomimo ogólnej pozytywnej oceny działalności Wojewódzkiego Zarządu Melioracji i Urządzeń Wodnych w Lublinie, stwierdzono uchybienia polegające na nieprzeprowadzaniu przeglądów wałów i urządzeń ochrony przeciwpowodziowej za każdym razem po przejściu fali powodziowej. Po przejściu trzeciej i czwartej fali powodziowej na terenie województwa lubelskiego w 2010 r., przeglądów takich nie przeprowadzono.
Ustalono także, że w opracowanym harmonogramie robót wynikających z dokonanych wiosennych przeglądów wałów i urządzeń ochrony przeciwpowodziowej nie dokonano wyceny prac. Takie wyceny - zadaniem NIK - obrazują rzeczywiste potrzeby i mogłyby zostać wykorzystane do analizy zabezpieczenia środków na ich przeprowadzenie w planie rocznym.
Pomimo stwierdzonych nieprawidłowości Lubelszczyzna - w ocenie NIK - jest coraz lepiej przygotowana do walki z powodzią.
Opracowane przez samorządy procedury na wypadek zagrożenia powodziowego, podejmowanie niezwłocznych działań ratunkowych i zabezpieczających w sytuacjach kryzysowych, wyposażone w odpowiedni sprzęt magazyny przeciwpowodziowe oraz zgodne z przeznaczeniem wydatkowanie środków na ochronę i usuwanie skutków klęsk żywiołowych - to główne działania zabezpieczające podjęte przez gminy i powiaty zagrożone powodziami na Wiśle.
Także realizacja przez WZMiUW w Lublinie zadań w zakresie ewidencjonowania urządzeń melioracji wodnych zarówno w zakresie ilościowym jak i wartościowym prowadzona była rzetelnie, a wdrażanie zmian w planach oraz usuwanie skutków powodzi odbywało się niezwłocznie. Na uwagę zasługuje fakt, że przy odbudowie i rekonstrukcji wałów zastosowano nowe rozwiązania techniczne, poprawiające szczelność korpusu wału przeciwpowodziowego oraz poprawiające jego podłoże.
Odpowiednio przygotowany na wypadek wystąpienia powodzi był również Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Warszawie. Podczas powodzi w maju 2010 r. prowadził skuteczną koordynację działań, a w celu likwidacji skutków powodzi rozpoczął prace inwestycyjne zabezpieczające zniszczony prawy brzeg na Wiśle w gminie Ryki.
