We wszystkich skontrolowanych gminach wiejskich Najwyższa Izba Kontroli stwierdziła nieprawidłowości przy wydawaniu środków z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Kujawsko-Pomorskiego 2014-2020. Najczęściej środki te służyły wspieraniu wytwarzania energii ze źródeł odnawialnych, rozwojowi lokalnej bazy edukacyjnej i kulturalnej oraz zwiększeniu dostępności do usług edukacyjnych i społecznych. W toku kontroli zweryfikowano udzielone zamówienia publiczne i ewidencję wydatków budżetowych dotyczących projektów.
Kontrolą objęto osiem urzędów gmin: w Bobrowie, w Boniewie, w Dragaczu, w Książkach, w Lisewie, w Lubaniu, w Ryńsku i w Wielkiej Nieszawce.
We wszystkich skontrolowanych gminach wykryto uchybienia. Najczęściej polegały one na nieprawidłowym zaklasyfikowaniu wydatków lub środków trwałych i zastosowaniu niewłaściwej stawki amortyzacyjnej. Stwierdzono je w aż siedmiu gminach: Ryńsk, Lisewo, Boniewo, Dragacz, Wielka Nieszawka, Lubanie, Bobrowo. W gminie Książki jako nieprawidłowe kontrolerzy ocenili kwalifikowanie kosztów projektu „Centrum aktywnego wypoczynku i sportów wodnych”. Część z wydatków niezbędnych do jego realizacji zaliczono do kosztów pośrednich, związanych z zarządzaniem tym projektem, co było niezgodne z umową o dofinansowanie.
W przypadku dwóch jednostek kontrolerzy stwierdzili naruszenia ustawy Prawo zamówień publicznych (Pzp). W gminie Boniewo dokonano zmiany przedmiotu umowy związanej z budową urządzeń fotowoltaicznych, bez zachowania wymaganej formy pisemnej. Wprowadzone zmiany nie zostały też przewidziane w ogłoszeniu o zamówieniu lub dokumentacji mu towarzyszącej. Dokonano ich na podstawie prowadzonej przez Urząd korespondencji mailowej z wykonawcą, inspektorem nadzoru i projektantem. Doprowadziło to w istocie do zmiany przedmiotu umowy określonego wcześniej w opisie zamówienia. Ponadto wyjaśnień wykonawcom w postępowaniu o udzielenie zamówienia udzielała Sekretarz Gminy, której Wójt nie powierzył w formie pisemnej wykonywania tych czynności.
W gminnie Wielka Nieszawka umowa na dostawę i montaż instalacji fotowoltaicznych nie zawierała postanowień określających łączną maksymalną wysokość kar umownych, których mogły dochodzić strony tej umowy, co było niezgodne z Pzp. Ponadto Gmina jako zamawiający nieterminowo zamieściła w Biuletynie Zamówień Publicznych ogłoszenie o wykonaniu dwóch umów: na dostawę i montaż instalacji fotowoltaicznych oraz na przebudowę budynku Gminnego Ośrodka Kultury i Sportu w Małej Nieszawce. Obowiązek ten został zrealizowany dopiero w czasie kontroli NIK po odpowiednio: 474 i 634 dniach od upływu wymaganego terminu.
Ponadto w gminie Dragacz jako nieprawidłowe oceniono niewykazanie w Wieloletnich Prognozach Finansowych (WPF) jednego z realizowanych projektów, a także wykazanie wartości kolejnego w nieodpowiedniej kwocie. Projekt „Edukacja innowacyjna i eksperymentalna”, którego łączna wartość wskazana w umowie o dofinansowanie wynosiła ponad 324 tys. zł, nie został ujęty w WPF przyjętych na lata 2019-2033. Z kolei w kolejnych Wieloletnich Prognozach Finansowych przyjęto łączne nakłady finansowe na budowę kanalizacji sanitarnej (IV etap) w wysokości 5 mln 665 tys. zł, podczas gdy łączne wydatki dotyczące tego przedsięwzięcia określono na kwotę prawie 6 mln 710 tys. zł. Zaniechania te i nieścisłości naruszały postanowienia ustawy o finansach publicznych.
W gminie Wielka Nieszawka zakwestionowano też nieuwzględnienie w treści umowy na przebudowę Gminnego Ośrodka Kultury i Sportu w Małej Nieszawce (GOKiS) minimalnych wymagań dostępności dla osób ze szczególnymi potrzebami dotyczących zapewnienia informacji na temat rozkładu pomieszczeń w budynku, a także obsługi z wykorzystaniem środków wspierających komunikowanie się oraz instalacji urządzeń lub innych środków technicznych do obsługi osób słabosłyszących. Było to niezgodne z wymogami ustawy o zapewnieniu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami. Choć wójt wskazywał, że w okresie działalności GOKiS nie były zgłaszane szczególne potrzeby ze strony osób słabowidzących, niewidomych czy słabosłyszących, to zdaniem NIK umowa dotyczyła przebudowy budynku użyteczności publicznej, a tym samym treść umowy powinna uwzględniać potrzeby wszystkich jej potencjalnych użytkowników.
Dodatkowo jako nierzetelny NIK uznała zakup sprzętu komputerowego na potrzeby realizacji Projektu Klub Seniora dopiero 11 grudnia 2023 r., tj. pod koniec jego realizacji. Zajęcia komputerowe dla seniorów w ramach tego projektu prowadzone były już od marca 2023 r. z wykorzystaniem innego sprzętu będącego na wyposażeniu GOKiS. W ocenie NIK dokonanie zakupu na krótko przed zakończeniem realizacji projektu może skutkować zakwestionowaniem tego wydatku przez Instytucję Zarządzającą.
W związku z ustalonymi nieprawidłowościami kontrolerzy sformułowali 24 wnioski pokontrolne w celu ich usunięcia. Wszystkie spotkały się z akceptacją kierowników jednostek kontrowanych, 10 zostało już zrealizowanych.
