Centralne uroczystości rocznicowe rozpoczęły się o 8.00 rano w kościele p.w. św. Aleksandra na Placu Trzech Krzyży w Warszawie. Mszę świętą w intencji byłych i obecnych pracowników Najwyższej Izby Kontroli koncelebrował ks. kard. Kazimierz Nycz.
Po nabożeństwie delegacja NIK z prezesem Krzysztofem Kwiatkowskim, wiceprezesami Ewą Polkowską, Wojciechem Kutyłą i Mieczysławem Łuczakiem oraz dyrektorem generalnym NIK Andrzejem Styczniem złożyła wieńce przed pomnikami Marszałka Józefa Piłsudskiego i Ignacego Jana Paderewskiego. To właśnie 7 lutego 1919 roku Józef Piłsudski, Ignacy Paderewski oraz ówczesny Minister Skarbu Józef Englich podpisali dekret o utworzeniu Najwyższej Izby Kontroli Państwa. Odradzająca się właśnie Polska potrzebowała niezależnej i sprawnej instytucji kontrolnej, która stanie na straży publicznych pieniędzy.
Następnie delegacja NIK uczciła pamięć byłych pracowników Izby na Starych Powązkach. Wiązanki złożono na mogile naszego pierwszego prezesa Józefa Higersbergera, a także przed Pomnikiem Ofiar Katastrofy Smoleńskiej. Na grobach ofiar katastrofy, byłych pracowników NIK - Władysława Stasiaka, Aleksandra Szczygły i Sławomira Skrzypka - zapalono znicze.
W gmachu NIK przy ul. Filtrowej kierownictwo NIK oraz przedstawiciele Związku Zawodowego Pracowników NIK złożyli kwiaty i wieńce pod tablicami upamiętniającymi Józefa Piłsudskiego oraz byłych prezesów NIK prof. Lecha Kaczyńskiego i prof. Waleriana Pańkę oraz pod popiersiem Józefa Higersbergera. Wśród zaproszonych gości były rodziny Higersbergera i Pańki, a także przedstawiciele INTOSAI, EUROSAI i Europejskiego Trybunału Obrachunkowego.
Do jubileuszowej księgi pamiątkowej wpisali się: Krzysztof Kwiatkowski Prezes NIK, Harib Saeed Al Amimi Prezes NOK ZEA, Przewodniczący Międzynarodowej Organizacji Najwyższych Organów Kontroli (INTOSAI), Seyit Ahmet Baş - Prezes NOK Turcji, Przewodniczący Europejskiej Organizacji Najwyższych Organów Kontroli (EUROSAI), Klaus-Heiner Lehne - Przewodniczący Europejskiego Trybunału Obrachunkowego (ETO), Miloslav Kala - Prezes NOK Czech, Wiceprzewodniczący EUROSAI oraz Valerii Patskan - Przewodniczący Izby Obrachunkowej Ukrainy.
Najwyższa Izba Kontroli jest instytucją trwale wpisaną w nowoczesne państwo. W zmieniającym się świecie zmianom tym zawsze dotrzymuje kroku. Dowodem jest wysokie zaufanie, jakim obdarzają Izbę wielkie międzynarodowe instytucje i organizacje. I właśnie „Roli i wyzwaniom dla kontroli państwowej w nowoczesnym świecie” była poświęcona konferencja w centrali NIK, w której udział wzięli najwyżsi przedstawiciele Międzynarodowej Organizacji Najwyższych Organów Kontroli (INTOSAI), Europejskiej Organizacji Najwyższych Organów Kontroli (EUROSAI) i NOK-ów z kilku krajów.
Otwierając konferencję, Krzysztof Kwiatkowski - jako prezes Najwyższej Izby Kontroli, ale także wiceprzewodniczący EUROSAI i członek zarządu INTOSAI - przypomniał o fundamentach kontroli państwowej. Przywołał międzynarodowy dokument - Deklarację z Limy, przyjętą na IX Kongresie INTOSAI i jej kluczowy fragment: „Najwyższy organ kontroli może wypełniać swoje zadania obiektywnie i skutecznie, tylko wtedy, gdy jest niezależny od jednostek kontrolowanych i chroniony przed zewnętrznymi wpływami. (…) Ustanowienie najwyższego organu kontroli i konieczny stopień jego niezależności powinny być określone w Konstytucji” - podkreślił Krzysztof Kwiatkowski.
Z kolei Przewodniczący INTOSAI Harib Saeed Al Amimi zwrócił uwagę na zmiany i postęp działań sektora publicznego wywołany przez czynniki gospodarcze, polityczne czy technologiczne, które mają bezpośredni wpływ na nasze praktyki kontrolne. W jego opinii dzięki wykorzystaniu najnowocześniejszych rozwiązań technologicznych jak sztuczna inteligencja, kontrolerzy będą mogli pracować w sposób lepszy, mądrzejszy i szybszy.
100-lecie Najwyższej Izby Kontroli cieszy się także zainteresowaniem mediów. Prezes NIK Krzysztof Kwiatkowski udzielił wywiadu jednej z ogólnopolskich telewizji informacyjnych.
Wielu pracowników całe swoje zawodowe życie związało z Najwyższa Izbą Kontroli. Należy im się za to szacunek i szczególne uznanie. Andrzej Dera sekretarz stanu w Kancelarii Prezydenta RP wręczył wieloletnim pracownikom Izby Medale za Długoletnią Służbę. 72 osoby otrzymały Złoty Medal za Długoletnią Służbę, a 27 pracowników uhonorowano Srebrnym Medalem.
W Najwyższej Izbie Kontroli pracują wysokiej klasy specjaliści, ludzi znakomicie wykształceni, z doktoratami, ze znajomością obcych języków oraz dużym doświadczeniem zawodowym. W Pałacu Namiestnikowskim Szefowa Kancelarii Prezydenta RP Halina Szymańska wręczyła 70 zasłużonym pracownikom NIK Złote, Srebrne i Brązowe Krzyże Zasługi.
Do Izby spływają gratulacje z okazji 100-lecia NIK. Życzenia przesłali m.in.: Marek Kuchciński Marszałek Sejmu RP i Krzysztof Krajewski dyrektor Protokołu Dyplomatycznego w Ministerstwie Spraw Zagranicznych.
Zwieńczeniem obchodów stulecia NIK jest uroczystość w Teatrze Wielkim - Operze Narodowej. Swoją obecność zapowiedzieli przedstawiciele najwyższych władz państwowych, parlamentu oraz zagraniczni goście. Ale najważniejsi tego dnia będą pracownicy NIK - zarówno z centrali, jak i z wszystkich szesnastu Delegatur Izby. W czasie uroczystości sześciu pracowników zostanie uhonorowanych Krzyżami Orderu Odrodzenia Polski.
Integralną częścią uroczystości w Teatrze Wielkim jest wystawa prezentująca 100 lat działalności NIK. Znalazły się na niej fotografie, dokumenty i pamiątki dokumentujące dorobek Izby. Siłą rzeczy to tylko skromna część materiałów archiwalnych. Większość można zobaczyć na kartach specjalnie wydanego albumu „Najwyższa Izba Kontroli 1919-2019. Sto lat troski o Państwo”. Książka zawiera nigdy niepublikowane zdjęcia i dokumenty z pierwszych lat działalności Izby. Pochodzą one z zasobów prywatnych, archiwów NIK i IPN. Część została odnaleziona w Londynie, Wilnie i Lwowie. Album zabiera czytelników w fascynującą podróż po historii Najwyższej Izby Kontroli, nierozłącznie związanej z historią Rzeczypospolitej Polskiej. Praca powstała pod redakcją Danuty Bolikowskiej.
Drugą pozycją specjalnie przygotowaną na rocznicę jest książka „100 kontroli z archiwum NIK”. Pierwszy raz w 100-letniej historii Najwyższej Izby Kontroli zaprezentowano w niezwykle przystępny sposób wyniki kontroli i odsłonięto kulisy ich prowadzenia. Pokazano początki funkcjonowania, wówczas jeszcze Najwyższej Izby Kontroli Państwa, jej działalność emigracyjną, trudne lata PRL-u i działalność współczesną. W pracy zbiorowej pod redakcją Doroty Bernhardt-Kowalskiej, Ryszarda Szyca i Piotra Chojnackiego opisano najsłynniejsze i bulwersujące sprawy, którymi przyszło zajmować się NIK. A są to choćby nadzór na transportem polskiego złota w czasie II wojny światowej, kontrola gigantycznych nadużyć podczas budowy rezydencji komunistycznych notabli czy też kontrola Funduszu Obsługi Zadłużenia Zagranicznego, jednej z największych defraudacji środków publicznych w historii powojennej Polski.
Na 100-lecie Najwyższej Izby Kontroli redakcja „Kontroli Państwowej” przygotowała dwuzeszytowe, specjalne wydanie jubileuszowe (nr 1/2019). W pierwszym zeszycie przypomniano historię, pozycję ustrojową i zmieniającą się rolę NIK, akcentując wpływ jej działalności na różne obszary funkcjonowania państwa, zwłaszcza bezpieczeństwo, zdrowie i administrację. Opisując kontrole budżetowe pokazano jak zmieniało się podejście do badania dochodów i wydatków, a także znaczenie aktywności NIK dla systemu dyscypliny finansów publicznych. W drugim zeszycie „KP” po raz pierwszy przedstawiono monografie wszystkich 16 delegatur NIK. Ich autorami są zarówno historycy, jak i pracownicy tych jednostek. Przybliżają dzieje, działalność i sylwetki ludzi, bez których trudno byłoby tworzyć historię instytucji.
Przygotowany został także specjalny film dokumentalny opowiadający o stu latach pracy Najwyższej Izby Kontroli. Akcja filmu prowadzi nas od tych niezwykle trudnych początków powstawania Najwyższej Izby Kontroli Państwa, aż do czasów współczesnych - sukcesów odnoszonych przez kontrolerów Izby w kraju i zagranicą. Wielką zaletą filmu jest wykorzystanie fotografii z rozmaitych zbiorów (m.in. Narodowego Archiwum Cyfrowego, Archiwum Akt Nowych, osób prywatnych).
Zobacz film przygotowany na 100-lecie NIK
Nie lada gratką dla filatelistów będą znaczek pocztowy, koperta pierwszego dnia obiegu i folder wydane przez Pocztę Polską na stulecie NIK. Znaczek o nominale 5 zł to stylizowana grafika przedstawiająca fasadę gmachu Izby. Koperta FDC oprócz znaczka ostemplowanego okolicznościową pieczęcią zawiera dekret o powołaniu Najwyższej Izby Kontroli Państwa z 7 lutego 1919 r. sygnowany przez Naczelnika Państwa Józefa Piłsudskiego, Prezydenta Ministrów Ignacego Jana Paderewskiego i Ministra Skarbu Józefa Englicha.
