W czwartek 18 listopada Polskę odwiedził Komisarz UE ds. sprawiedliwości Didier Reynders. Wizyta członka Komisji Europejskiej planowana była od co najmniej półtora miesiąca i wpisuje się w serię spotkań, jakie odbywa on w europejskich stolicach w związku z raportem o praworządności w krajach członkowskich.
Komisarz Reynders w siedzibie Najwyższej Izbie Kontroli rozmawiał z Prezesem Marianem Banasiem i przedstawicielami Izby na temat jej działania oraz pojawiających się nacisków na jej niezależność. Delegacja Komisarza UE wysłuchała sprawozdania na temat procedury SIRAM[1], jej konsekwencji oraz wsparcia, jakiego Międzynarodowa Organizacja Najwyższych Organów Kontroli (INTOSAI) i Europejska Organizacja Najwyższych Organów Kontroli (EUROSAI) udzielają polskiej Najwyższej Izbie Kontroli. Delegacja Komisarza UE została poinformowana o działaniach podjętych przez polski rząd w celu monitorowania i implementacji ustaleń zawartych w raportach Najwyższej Izby Kontroli. Przedstawiono statystyki zawiadomień kierowanych przez Izbę do prokuratury oraz odpowiednich działań podjętych przez prokuraturę.
Przedstawiciele NIK przekazali również Komisarzowi UE stanowisko Izby dotyczące funkcjonowania polskich głównych instytucji kontroli budżetu. Przedstawiono sprawozdanie na temat stanu wykrywania i zapobiegania ewentualnym nadużyciom i defraudacjom środków publicznych, w tym środków unijnych. Jako przykłady omówiono raport Najwyższej Izby Kontroli pt. „Realizacja zadań Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym i Pomocy Postpenitencjarnej – Funduszu Sprawiedliwości” oraz raport „Analiza wykonania budżetu państwa i założeń polityki pieniężnej”.
Wystąpienia przedstawicieli Najwyższej Izby Kontroli zakończył Prezes Marian Banaś referując wyzwania i zagrożenia dla niezależności Izby.
Spotkanie zamknęła dyskusja delegacji Komisarza UE i przedstawicieli Najwyższej Izby Kontroli na temat pracy i niezależności NIK. Wszyscy obecni na spotkaniu przedstawiciele Unii Europejskiej zgodzili się, że utrzymanie niezależności NIK jest w tej chwili priorytetem, szczególnie w kwestii kontroli wydawania środków z Krajowego Planu Odbudowy.
[1] SIRAM (Supreme Audit Institutions Independence Rapid Advocacy Mechanism) jest mechanizmem szybkiego reagowania na zagrożenia niezależności NOK, który został wypracowany przez Inicjatywę INTOSAI ds. Rozwoju (IDI). Jest to czteroetapowy proces, szczegółowo badający zagrożenia niezależności i zapewniający doradztwo i wsparcie dla NOK i ich szefów, wobec których takie zagrożenia się pojawiają. Obejmuje on także informowanie i uwrażliwiane interesariuszy krajowych i zewnętrznych, a następnie ich realne angażowanie w eliminowanie istniejących zagrożeń.
