Europejski Trybunał Obrachunkowy rozpoczął w 2013 r. pracę nad tzw. przeglądami horyzontalnymi (ang. landscape reports) wybranych dziedzin działalności UE. To szerokie opracowania tworzone z wykorzystaniem całej wiedzy i doświadczenia ETO. Dotyczą przekrojowych zagadnień i wychwytują długofalowe tendencje. W zamierzeniu mają służyć jako podstawa do dialogu Trybunału z instytucjami UE, zwłaszcza Radą, Parlamentem i Komisją. Umożliwiają także formułowanie uwag dotyczących istotnych kwestii, które normalnie nie mogłyby być objęte kontrolą.
Jednak po raz pierwszy przy pracy nad przeglądem horyzontalnym Trybunał przyjął założenie, że ma on wykorzystywać nie tylko własne analizy, lecz także wiedzę zgromadzoną przez organy kontroli państw członkowskich. Trybunał zwrócił się z prośbą o konsultacje w tej sprawie m.in. do NIK. Polska jest trzecim krajem, po Niemczech i Hiszpanii, do którego przedstawiciele Trybunału wybrali się osobiście.
Do Warszawy przyjechali dwaj członkowie ETO - Phil Wynn Owen z Wielkiej Brytanii oraz Janusz Wojciechowski z Polski (ten pierwszy nadzoruje m.in. kontrolę wydatków UE związanych z polityką klimatyczną). Trzydniową wizytę - podczas której zamierzają się spotkać z przedstawicielami rządu, związków zawodowych, przedsiębiorców, think tanków oraz organizacji ekologicznych - rozpoczęli w Najwyższej Izbie Kontroli.
Phil Wynn Owen, brytyjski członek ETO: Przegląd horyzontalny dotyczący strategii UE w dziedzinie energii i klimatu ma na celu przedstawienie przekrojowego obrazu działań unijnych w tej dziedzinie, dotychczasowych prac kontrolnych oraz głównych problemów i zagrożeń. Może to pogłębić debatę w tym zakresie i wpłynąć na przyszłe prace kontrolne. ETO przygotowuje przegląd we współpracy z najwyższymi organami kontroli i innymi instytucjami państw członkowskich.
Spotkanie członków ETO z prezesem Kwiatkowskim miało charakter roboczy. Uczestniczyli w nim autorzy raportów, które stały się przedmiotem zainteresowania Trybunału. Chodzi o cztery kontrole z dziedziny energii i klimatu:
- Dostosowanie polskiego przemysłu do wymogów Pakietu energetyczno-klimatycznego >>
- Energooszczędne inwestycje w budynkach użyteczności publicznej >>
- Zapewnienie mocy wytwórczych w elektroenergetyce konwencjonalnej >>
- Funkcjonowanie i bezpieczeństwo elektroenergetycznych sieci przesyłowych >>
Dodatkowo NIK przesłała Trybunałowi informację o ponad 40 innych kontrolach dotyczących tego obszaru, przeprowadzonych od 2010 roku.
Krzysztof Kwiatkowski, prezes NIK: ETO jest dla nas jednym z najważniejszych partnerów. Ze wszystkich organów kontroli państw UE to właśnie polska NIK jest tym, z którym Trybunał najbliżej i najczęściej współpracuje przy realizacji wspólnych kontroli oraz innych przedsięwzięć.
Przegląd horyzontalny dotyczący realizacji strategii UE w dziedzinie energii i klimatu ma zostać opublikowany przed latem 2017 roku.
NIK i ETO współpracowały już wcześniej. W 2014 r. precedensową kontrolę Trybunału na terenie Polski - dotyczącą zwalczania chorób odzwierzęcych - przeprowadził zespół składający się zarówno z kontrolerów ETO, jak i NIK. Polska była pierwszym krajem, który zawarł porozumienie umożliwiające takie przedsięwzięcie, co zostało odczytane jako wyraz wysokiego zaufania do kompetencji polskich kontrolerów. Kolejna wspólna kontrola, dotycząca projektu Jaspers, miała miejsce w 2016 roku. W najbliższym czasie opublikowany będzie podsumowujący ja raport.
JASPERS (ang. Joint Assistance to Support Projects In European Regions, pol. Wspólna Pomoc we Wspieraniu Projektów dla Europejskich Regionów) - instrument, dzięki któremu proces ubiegania się o unijne dotacje przebiegać ma szybciej i efektywniej, a projekty mają być lepiej przygotowane. Inicjatywa udziela pomocy w przygotowywaniu przede wszystkim dużych projektów inwestycyjnych, o wartości powyżej 50 mln EUR, które kwalifikują się do otrzymania wsparcia z funduszy strukturalnych i spójności w państwach członkowskich UE.
