Niejasne i niespójne prawo utrudnia sprawne funkcjonowanie państwa, tworzy podatny grunt dla korupcji oraz podważa zaufanie obywateli. Kontrolerzy NIK podczas wykonywania swoich obowiązków często stykają się ze skutkami nieprecyzyjnych i niedostosowanych przepisów. Dlatego Izba we wnioskach de lege ferenda regularnie wysuwa uzasadnione ustaleniami kontroli propozycje usunięcia luk i sprzeczności w prawie.
Stacje kontroli pojazdów
Wynik kontroli NIK dotyczące nadzoru starostów nad stacjami kontroli pojazdów były zatrważające. Nielegalnie działające stacje, a w nich karani lub podejrzani o fałszowanie dokumentów diagności. W 30 proc. badanych powiatów starostowie nadawali uprawnienia diagnostom, którzy nie spełniali wymagań ustawowych tzn. nie byli odpowiednio przeszkoleni i brakowało im praktyki. Diagności łamiący prawo mogli czuć się bezkarni, bo starostowie nie cofali im uprawnień. Jednym z efektów tej kontroli było 9 wniosków legislacyjnych postulujących zmianę obowiązującego prawa. O co wnosiła NIK? M.in. o nadanie szerszych uprawnień kontrolnych Transportowemu Dozorowi Technicznemu. Starostwa nie mają odpowiedniego zaplecza kadrowego i organizacyjnego, aby kontrolować stacje w pełnym zakresie określonym w ustawie o ruchu drogowym. Funkcję miałby przejąć TDT. Izba sugerowała także wprowadzenie obowiązku okresowych szkoleń diagnostów oraz zakaz zatrudniania diagnostów skazanych za przestępstwa związane z nieprawidłowym przeprowadzeniem badań technicznych pojazdów. Wszystkie te zmiany wymagałyby nowelizacji ustawy o ruchu drogowym.
Zatrudnianie i wynagradzanie w urzędach wojewódzkich
NIK w 13 urzędach wojewódzkich zbadała kwestię zatrudniania i wynagradzania pracowników. Jednym z efektów tej kontroli był wniosek legislacyjny w sprawie uściślenia przepisów dotyczących zatrudnienia pełnomocników i doradców. Kontrola wykazała, że z niektórymi pełnomocnikami, oprócz umowy o pracę z tytułu zatrudnienia, zawierano dodatkową umowę zlecenie na pełnienie funkcji pełnomocnika. Wojewodowie powszechnie i bez uzasadnienia korzystali także z możliwości zwolnienia kandydata na doradcę z wymagań kwalifikacyjnych dotyczących wykształcenia i stażu pracy. Aby ukrócić takie praktyki, potrzebne są zmiany aż 3 aktów prawnych m.in. Ustawy o pracownikach urzędów państwowych.
Wydawanie decyzji o pozwoleniu na budowę i warunkach zabudowy
Inspektorzy NIK sprawdzili, jak urzędy miasta radzą sobie z wydawaniem decyzji o pozwoleniu na budowę i warunkach zabudowy. Pod lupą kontrolerów znalazły się kwestie prawidłowości i terminowości decyzji. Także po tej kontroli pojawił się wniosek de lege ferenda, wskazujący na potrzebę nowelizacji Ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. NIK postulowała wprowadzenie kar pieniężnych za niewydanie w terminie decyzji o warunkach zabudowy. Zapis zdyscyplinowałby organy wydające pozwolenia i motywował do przestrzegania ustawowo określonego terminu.
Każda z kontroli NIK dostarcza informacji ważnych dla funkcjonowania państwa. Dzięki nim wiemy, gdzie państwo działa dobrze, a gdzie potrzebne są usprawnienia - również w zakresie obowiązujących przepisów. Wnioski de lege ferenda, uzasadnione ustaleniami kontroli, to próba poprawy jakości stanowionego prawa.
