W 81. rocznicę agresji sowieckiej na Polskę w Najwyższej Izbie Kontroli odsłonięta została Ściana Pamięci, poświęcona pracownikom NIK, którzy w latach 1939-1945 zginęli za Polskę z rąk obydwu agresorów. Podczas II wojny światowej na „nieludzkiej ziemi” zginęło liczne grono kontrolerów NIK. Śmierć wielu z nich znaczona jest bezimiennymi krzyżami. Odsłonięcie tablicy to symboliczny początek przywracania ich pamięci.
Datę odsłonięcia Ściany Pamięci - 17.IX - wybrano nieprzypadkowo. Prof. Ryszard Szawłowski, autor monografii poświęconej NIK, zwracał uwagę, że dla pracowników NIK w latach 1939-1945 szczególnie niebezpieczna była sowiecka strefa okupacyjna. To w niej każdy wykształcony Polak, a zwłaszcza urzędnik państwowy lub samorządowy, oficer Wojska Polskiego lub policjant traktowany był jako wróg „państwa robotników i chłopów”.
Prezes NIK Marian Banaś powitał gości przybyłych na odsłonięcie Ściany Pamięci NIK.
Prace nad Ścianą Pamięci zaplanowano na kilka lat, trzeba bowiem przejrzeć pełną dokumentację wojennych losów pracowników Najwyższej Izby Kontroli Państwa (1919-1921), Najwyższej Izby Kontroli (1921-1939), emigracyjnej NIK (1939-1945) i konspiracyjnej struktury kontroli przy Delegacie Rządu na Kraj, czyli NIK-u Polskiego Państwa Podziemnego o kryptonimach „Izba” i „NIK”.
Na odsłoniętej dzisiaj tablicy znajdujemy pierwszą Piętnastkę Ściany Pamięci: 11 ofiar sowieckich i 4 ofiary niemieckie, wyłonioną po wstępnej kwerendzie archiwalnej. Obok 15 pierwszych nazwisk pojawiają się też nazwy miejsc, w których zginęli pracownicy NIK: KL Auschwitz, KL Plaszow, Powstanie Warszawskie, Katyń, Twer, Charków, Bykownia, Oszmiana.
Prezes NIK Marian Banaś wraz z szefową kancelarii Prezydenta Haliną Szymańską i wnukiem Marszałka Józefa Piłsudskiego, Krzysztofem Jaraczewskim składają kwiaty przed odsłoniętą Ścianą Pamięci NIK. Tablicę poświęcił ksiądz dr hab. Włodzimierz Broński.
List od Prezydenta RP Andrzej Dudy odczytała szefowa jego kancelarii Halina Szymańska. W uroczystości wziął udział wnuk Marszałka Józefa Piłsudskiego Krzysztof Jaraczewski.
Ściana Pamięci NIK przypomina m.in. o Kazimierzu Piłsudskim, młodszym bracie Naczelnika Państwa Józefa Piłsudskiego, który dekretem z 7 lutego 1919 r. utworzył Najwyższą Izbę Kontroli Państwa. Kazimierz Piłsudski, radca prezesa NIK, aresztowany przez NKWD, przeszedł przez moskiewskie więzienia Butyrki i Łubianka. Zwolniony na podstawie umowy Sikorski - Majski (1941) nie miał już sił, by planować powrót. Zmarł w Bucharze.
Dr Adam Gręplowski z okręgowej NIK w Krakowie został aresztowany przez Gestapo 16 kwietnia 1942 r. w Krakowie. Zginął 27 maja 1942 w KL Auschwitz. Córka dr. Gręplowskiego - pani Teresa Gręplowska - połączyła się z uczestnikami uroczystości poprzez Delegaturę NIK w Krakowie.
Teresa Gręplowska, córka Adama Gręplowskiego wspomina ojca. Piotr Szubarczyk, doradca dyrektora Biura Organizacyjnego NIK przedstawił historię powstania tablicy i uhonorowanych na niej pracowników Izby.
Dr Adam Gręplowski we wspomnieniach córki, Teresy Gręplowskiej.
Rozmowa z córką Adam Gręplowskiego
Na tablicy jest też nazwisko Stanisława Peszyńskiego, szefa konspiracyjnego „NIK”-u w Warszawie, członka Tajnej Rady Adwokackiej, który został wyprowadzony przez Niemców z domu przy Marszałkowskiej 15 i zamordowany w dawnej Szkole Podchorążych 6 sierpnia 1944 r.
81 lat po agresji sowieckiej na Polskę, 17 września w całym kraju odbyły się uroczystości upamiętniające bohaterskich obrońców ojczyzny.
Prezes NIK Marian Banaś wziął udział we mszy w Katedrze Polowej Wojska Polskiego, a następnie - w imieniu kierownictwa i pracowników Izby - złożył wieniec przy pomniku Poległym i Pomordowanym na Wschodzie na skwerze Matki Sybiraczki w Warszawie.
