Wpływ pandemii COVID-19 na światowy handel towarowy – lata 2020–2021

W warunkach pandemii COVID-19 zostało zakwestionowanych wiele reguł, na których opierała się gospodarka światowa, w tym zasada, że produkcja powinna być lokowana głównie w krajach mających niski koszt pracy, łatwy dostęp do surowców, liberalne podejście do praw pracowniczych oraz kwestii ochrony środowiska, a także chłonny rynek wewnętrzny. W rezultacie tego długookresowego trendu zostało wyeksponowane znaczenie państw Azji Wschodniej oraz Azji Południowo-Wschodniej, a przede wszystkim Chin. W następstwie szerokiego napływu bezpośrednich inwestycji zagranicznych (BIZ), jak również przystąpienia do Światowej Organizacji Handlu (WTO) w 2001 r., Chiny bardzo wzmocniły swoją pozycję gospodarczą. Jednak ukształtowane w ten sposób globalne łańcuchy zaopatrzenia w wyroby finalne i kooperacyjne z dominującą pozycją Chin stawały się coraz mniej elastyczne i w konsekwencji rosła ich wrażliwość na występujące na arenie międzynarodowej zakłócenia i wstrząsy. Skutki usztywnienia łańcuchów zaopatrzenia dla możliwości stabilnego funkcjonowania gospodarki w każdym wymiarze, poczynając od szczebla globalnego, a kończąc na poziomie lokalnej działalności biznesowej, z całą mocą ujawniły się po wybuchu pandemii COVID-19. Autor przybliża te procesy i pisze o możliwych scenariuszach rozwoju światowego handlu towarowego. Wspomina także o szansach Polski na zwiększenie swego udziału w światowym eksporcie w następstwie przeniesienia do Europy części mocy wytwórczych z Dalekiego Wschodu.

ABSTRACT

Impact of the COVID-19 Pandemic on the World Trade in the Years 2020–2021

In the situation of the COVID-19 pandemic, many principles have been questioned that previously provided the basis for the world’s economy, including the rule of locating production mainly in the so called low-cost countries, i.e. countries where labour costs are lower than in western states. Due to this long-lasting trend – which reflects the globalisation process and which is clearly visible in the economic policy of the western states – an important position of the countries of the Eastern and South-Eastern Asia, especially China, has been displayed. Following an intense inflow of foreign direct investments, as well as the accession to the World Trade Organisation in 2001, China has strengthened its economic position, and it soon started being referred to as “the world’s factory”. It is an accurate term, as nowadays one can hardly find a product that would not contain a Chinese added value, such as natural resources, materials, or sub-assemblies. However, the global supply chains established in this way, with a dominating position of China, have become less and less flexible, and more sensitive to disruptions on the international market – while alternative production and trade connections with providers from outside Asia have simultaneously become less and less important. Adverse consequences of stiff supply chains on ensuring stable operations of the economy in all its areas – from the global level to local businesses – have become evident after the outbreak of the COVID-19 pandemic. The article presents these processes and provides potential scenarios for the development of the world’s trade.

Key words: global trade, trade protectionism, relocation of production capacity, foreign direct nvestments, COVID-19 pandemic, China