Odpowiedzialność za współdziałanie w popełnieniu deliktu skarbowego – uchylanie się od opodatkowania

Uchylanie się od opodatkowania jako postępowanie skierowane przeciwko mieniu Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego oraz Unii Europejskiej, podlega odpowiedzialności karno-skarbowej na podstawie art. 54 Kodeksu karnego skarbowego. Zachowanie podatnika polegające na nieujawnieniu właściwemu organowi przedmiotu lub podstawy opodatkowania lub niezłożeniu deklaracji podatkowej stanowi przestępstwo albo wykroczenie skarbowe. Z uwagi na blankietowy charakter odczytanych z art. 54 k.k.s. norm prawnych, wyznaczenie zakresu ich zastosowania wymaga odwołania się do regulacji ustanawiających poszczególne rodzaje podatków i wynikających z nich obowiązków podatkowych. Jednym z pojawiających się na tym tle problemów interpretacyjnych jest identyfikacja podmiotów należących do kręgu sprawców deliktu skarbowego polegającego na uchylaniu się od opodatkowania. Ze względu na znamię podmiotu, określonego jako „podatnik”, czyny stypizowane w art. 54 k.k.s. należą do grupy przestępstw (wykroczeń) indywidualnych właściwych. Konstrukcja ta rodzi szczególne problemy interpretacyjne nie tylko związane z potrzebą ustalenia desygnatów znamienia podmiotu, ale także koniecznością wytyczenia granic odpowiedzialności za współdziałanie w jego popełnieniu przez osobę nieposiadającą cechy wymaganej od sprawcy (ekstraneusa), czyli niebędącego podatnikiem. Z uwagi na to, że delikty skarbowe określone w art. 54 k.k.s., zwłaszcza w odniesieniu do należności z tytułu podatku od towarów i usług (VAT) albo podatku akcyzowego, są popełniane także w ramach zorganizowanych grup przestępczych, czyli współdziałania wielu osób, z których nie każda należy do grona podatników, zasadne wydaje się rozstrzygnięcie wątpliwości interpretacyjnych związanych z możliwością przypisania odpowiedzialności karno-skarbowej ekstraneusowi.

ABSTRACT

Responsibility for Cooperation in Tax Tort – Tax Evasion

Only a taxpayer may be a perpetrator of a prohibited act consisting in tax evasion. However, this tort is often committed in cooperation with other persons, who jointly make up a criminal group. Then, a problem arises of indicating the grounds for criminal liability of those cooperating who do not have the characteristics required of the perpetrator. The legal provisions regulate differently the liability of extraneous for cooperation in committing a tax tort under Article 54 of the Fiscal Penal Code, depending on whether it is a crime or a minor offense. This difference concerns both potential forms of cooperation and the scope of responsibility of individual persons who have participated in committing the act. In the article, an analysis of these provisions is preceded by an interpretation of the characteristics of the prohibited act under Article 54 of the Fiscal Penal Code, in connection with the issue of an obligation to report on taxation that is an illegal activity.

Key words: taxpayer, criminal cooperation, appropriate individual crime, extraneous